80 χρόνια μετά το πιο στυγνό έγκλημα στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, κανένας φορέας της πόλης δεν οργανώνει την παραμικρή εκδήλωση μνήμης.
Τέσσερα πέντε άτομα μόνο βρεθήκαμε, συνεργαστήκαμε και τυπώσαμε αυτοκόλλητα και μια μικρή προκήρυξη και κάποιοι γνωστοί άγνωστοι γράψανε δυο συνθήματα σε κεντρικά σημεία της πόλης.
Ακριβώς πριν από 80 χρόνια στην Πλατεία Ελευθερίας ξεκίνησε μια φριχτή περίοδος που κατέληξε στη δολοφονία του 1/4 της πόλης και ο δήμος, η εκκλησία, οι τοπικοί φορείς, οι σύλλογοι επιχειρηματιών, δεν θέλουν να θυμούνται. Και όχι μόνο αυτό, αλλά προσβάλλουν καθημερινά τη μνήμη, παρκάρωντας ΙΧ σε έναν τόπο μαρτυρίου.
Η σιωπή είναι συνενοχή, και το στρογγύλεμα συνιστά κι αυτό έγκλημα σε βάρος της ιστορικής αλήθειας…
Φαντάζομαι ότι πολύς κόσμος θα ενοχληθεί πολύ αν ακούσει να λέγονται τα πράγματα με τ’ όνομά τους, αλλά τί να κάνουμε;
Ο ελληνικός αντισημιτισμός ήταν ο προάγγελος του αφανισμού της εβραϊκής κοινότητας της πόλης…
Η νυφούλα του Θερμαϊκού δεν θέλει να θυμάται όσα προηγήθηκαν της γερμανικής κατοχής:
-τα πογκρομ της 3Ε, ο εμπρησμός της συνοικίας Κάμπελ, η αντιεβραϊκή υστερία της βενιζελικής παράταξης και της εφημερίδας “Μακεδονία”, η φυγή τουλάχιστον 10.000 εβραίων μετά την προσάρτηση της Θεσσαλονίκης στο ελληνικό κράτος …
-Ούτε όσα συνέβησαν στη διάρκεια της κατοχής:
-τη συνεργασία χιλιάδων ελλήνων στην καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου, τον πλουτισμό τους από το πλιατσικολόγημα και την ιδιοποίηση των περιουσιών, την εθελοντική συμμετοχή Ελλήνων σε ναζιστικές δράσεις.
Και προπαντός έχει διαγράψει απ’ τη μνήμη της τα μεταπολεμικά εγκλήματα σε βάρος των επιζώντων που επέστρεψαν στη γενέτειρά τους.
Κυριαρχούν ακόμα στην πόλη τα αφηγήματα περί εβραϊκής ευθύνης για το Ολοκαύτωμα, βανδαλισμοί μνημείων, καταγγελία των πολιτικών αντιπάλων ώς τάχα εβραίων (προχθές άκουσα πάλι ότι ο Μπουτάρης είναι εβραίος) κι ένας διάχυτος αντισημιτικο-συνομωσιολογικός λόγος για τους “εβραίους που ελέγχουν την παγκόσμια οικονομία”.
Ο ιδιότυπος αντιμειονοτισμός μας, δεν είναι μόνο σαλονικιώτικο φαινόμενο, αλλά δομικό χαρακτηριστικό του ελληνικού εθνικισμού, που εκφράζεται όχι μόνο σε βαρος των Εβραίων αλλά ενάντια σε κάθε εθνοτική, γλωσσική ή θρησκευτική διαφορετικότητα. (ο αντιπροσφυγισμός, η ισλαμοφοβια, ο αντιτσιγγανισμός, η απαξίωση του δικαιώματος των Βλάχων, των Αρβανιτών και των Μακεδόνων στη γλώσσα τους, είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος.)
Αλλά στη βόρεια Ελλάδα, όπου η πολυπολιτισμικότητα ήταν πανταχού παρούσα επί αιώνες, είναι τρομαχτικά έντονο και εξηγεί το θλιβερό της πισωγύρισμα των τελευταίων τριών δεκαετιών.
Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που μισεί την ιστορία της, και γι’ αυτό αρέσκεται στο να εφευρίσκει ένα ανυπέρβλητο μεγαλείο στον μεγαλέξανδρο, τους μακεδονομάχους και τους κατσιφάδες.
Ας θυμηθούμε λοιπόν κι ας το θυμίσουμε στα παιδιά μας, ότι στους δρόμους, στα σπίτια και στα μαγαζιά αυτής της πόλης μιλιόντουσαν επί αιώνες τα σεφαρδίτικα (γνωστά ως λαντίνο ή ισπανοεβραϊκά), ότι το μεγαλείο της ήταν προϊόν της εβραϊκής της κοινότητας, ότι το εργατικό της κίνημα, ο σοσιαλισμός και η προοδευτικότητα γεννήθηκε από Εβραίους συμπολίτες μας.
Ας απαλλαγούμε από τα κόμπλεξ μας, ας ξεθάψουμε τις στοιβαγμένες ντροπές μας κάτω απ τα χαλιά των σαλονιών μας μπας και σταματήσουμε επιτέλους να σκουντουφλάμε χωρίς λόγο, κι ας αναδείξουμε επιτέλους τη μνήμη των προσωπικοτήτων της πόλης μας, του Αβραάμ Μπεναρόγια, των Κοέν, Μοδιάνο, Σαλτιέλ, Ναχμία, Ιακώβ, Μόλχο, και τόσων άλλων που τους χρωστάμε ιδέες, γνώσεις, κουλτούρα, κτίρια, υποδομές και αξίες.
11.07.1942
