Το 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης μπορεί να ολοκληρώθηκε, τα όσα είδαμε ωστόσο μας συντροφεύουν μία εβδομάδα μετά και θα το κάνουν για πολύ καιρό ακόμα. Μία από τις τελευταίες ταινίες που παρακολουθήσαμε και συμμετείχε στο Διεθνές Διαγωνιστικό ήταν το “Beware of Children” του Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Μια συμπαραγωγή Σουηδίας και Νορβηγίας διάρκειας 157′, η οποία έφυγε με δύο Βραβεία από τη διοργάνωση. Ένα κατάμεστο Ολύμπιον χειροκρότησε ζεστά τον σκηνοθέτη που βρέθηκε στην αίθουσα και την πόλη μας.
Ένα ατύχημα στο προαύλιο ενός σχολείου εξελίσσεται σε δυστύχημα. Άπαντες θα τεθούν προ των ευθυνών τους. Μιλάμε για παιδιά, 13-14 ετών. Πόσο ένοχα ή αθώα μπορεί να είναι σε μία τέτοια συγκυρία; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα που τελικά μένει αναπάντητο κι αφήνεται στην διακριτική ευχέρεια του θεατή να αποφασίσει προς τα που κλείνει. To όνομα “Lykke” σημαίνει ευτυχία. Ειρωνεία. Αμέλεια μίας στιγμής, τύψεις και συνέπειες μίας ζωής. Μία βαθιά εξομολόγηση, με παύσεις, δάκρυα, ξεσπάσματα, ακραίες αντιδράσεις.
Σύντομα θα γνωρίσουμε τον τρόπο ζωής στις σκανδιναβικές χώρες. Κρύες σχέσεις, στην πλειονότητά τους τυπικές, αλλά συγχρόνως μία ελευθερία έκφρασης κι αποφάσεων. Ο σεβασμός κι η αποδοχή εκεί δεν ισοδυναμεί με αδυναμία, αλλά με την κανονικότητα. Πολλές φορές οι αμαρτίες των γονέων παιδεύουν τα τέκνα. Έτσι ακριβώς δομείται το δράμα και στην επιφάνεια έρχονται οι νόσοι του σήμερα. Είναι σαφείς οι αιχμές για τον νεο-φασισμό, τον εθισμό των εφήβων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τον μικροκομματισμό που κάνει τους ανθρώπους να χάνουν το δίκιο τους.
Ο σκηνοθέτης δε διστάζει και θίγει όλα αυτά τα ευαίσθητα ζητήματα. “Είναι καλύτερο να είσαι ομοφυλόφιλος, παρά δεξιός”, ακούγεται χαρακτηριστικά. Ο τραγικός πατέρας είναι συγχρόνως ένας άνθρωπος που εύκολα υποτιμάει, προσβάλλει, χωρίζει τους ανθρώπους σε Α και Β κατηγορίας. Κι είναι απόλυτος στις κρίσεις του. Για καλή του τύχη στη ζωή του θα βρεθεί μία γυναίκα προερχόμενη από ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον. “Τα βιβλία είναι το μόνο που έχω”. Μόνο οι άνθρωποι μπορούν να μας αλλάξουν. Και φυσικά όλοι μας κάνουμε λάθη. Οι γονείς της Λίκε μέλη του Εργατικού, Σοσιαλιστικού κόμματος έπρεπε να βρουν τη ψυχραιμία να καλέσουν και συλλυπηθούν. Είναι πράξη αλληλεγγύης, τιμής, μεγαλείου ψυχής. Κι αυτά είναι αδιαπραγμάτευτα.
Το πρόβλημα δομικά είναι πως σκιαγραφείται τόσο διεξοδικά η κοινωνία των μεγάλων, που για μεγάλο χρονικό διάστημα χάνονται τα παιδιά από το κυρίαρχο φόντο. Μένει το τέρμα, τρεις φορές να μας θυμίζει το μοιραίο συμβάν. Η υπόθεση ουσιαστικά δε θα διαλευκανθεί ποτέ. Το κοριτσάκι θα πληρώσει ακριβά μέσα της. Κάποιοι όμως θέλουν να τη βλέπουν να υποφέρει κι αυτό ξεπερνάει τα θεμιτά όρια. Η φύση του ανθρώπου δεν κρύβεται. “Δεν έχω χώρο για βιβλία”. Η “αριστεία” από την μία και η ευθύνη που έχουμε προς όλα τα παιδιά του κόσμου από την άλλη.
Το μήνυμα είναι καθολικό. Ακόμα και σε μία κοινωνία που φαντάζει να μην έχει προβλήματα, να μην μαστίζεται από οικονομική κρίση, τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται εξωτερικά. Το θέμα είναι πως όλο αυτό δίνεται χωρίς την απαιτούμενη κορύφωση. Αν συνέβαινε πιθανότατα θα μιλούσαμε για τον Χρυσό Αλέξανδρο. Ο τίτλος γίνεται η αφορμή και αναλύονται τα κακώς κείμενα της σκανδιναβικής πραγματικότητας. Η κάμερα επιστρέφει στο φινάλε και πάλι στο γήπεδο του προαυλίου να δώσει το μήνυμα της ελπίδας. Τα παιδιά τρέχουν, παίζουν, είναι αυτά που μπορούν να αλλάξουν αυτόν τον κόσμο και να αμβλύνουν το χάσμα. Είναι κοινότυπο, αλλά είναι ρεαλιστικό. Κάθε ημέρα που χάνεται πολύτιμη …