Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Αβρανάς
Παίζουν: Θέμης Πάνου, Ελένη Ρουσσινού, Ρένα Πιττακή, Σίσσυ Τουμάση, Καλλιόπη Ζωντανού, Κωνσταντίνος Αθανασιάδης, Μαρία Σκουλά
Διάρκεια 99΄
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ
Όταν πριν 5 χρόνια το Without προβλήθηκε στο Ολύμπιον έφερε αναστάτωση στο κοινό που έμοιαζε σαστισμένο απ’ αυτό που έβλεπε. Λίγες μέρες αργότερα σαρώνει τα τότε κρατικά βραβεία κινηματογράφου, που ήταν και τα τελευταία, προκαλώντας εκ νέου αναταραχές, αυτή τη φορά στους κύκλους της ελληνικής κινηματογραφικής βιοτεχνίας. Κι όμως η ταινία εκείνη δεν κατάφερε, παρ΄ ότι είχε διανομή, να βγει στις αίθουσες. Ο πόλεμος που δέχθηκε η ίδια και ο δημιουργός της δεν είχε προηγούμενο για τα ελληνικά σινε δεδομένα. Βλέποντας κάποιοι μια νέα , φρέσκια ταινία ενός πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη να κλέβει την δόξα αλλά και το χρήμα ενοχλήθηκαν και την ρίξαν εις το πυρ το εξώτερον. Τίποτα όμως δεν ήταν τυχαίο τότε. Οι βάσεις είχανε μπει. Αυτό που διακρίναμε ήταν ένας νεαρός επίδοξος, σχεδόν ολοκληρωμένος σκηνοθέτης με τη φλόγα στα μάτια του και το μέλλον στο τσεπάκι. Και να λοιπόν που με την δεύτερη κιόλας ταινία του έρχεται να κλείσει τα στόματα όλων εκείνων που τον αμφισβήτησαν το 2008. Το Miss Violence που απέσπασε στο πρόσφατο Φεστιβάλ της Βενετίας τον Αργυρό Λέοντα καλύτερης σκηνοθεσίας και το Κύπελλο Βόλπι ανδρικής ερμηνείας για τον Θέμη Πάνου είναι αναμφίβολα το δεύτερο (για πολλούς το πρώτο) σημαντικό γεγονός γεγονός του φετινού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Μια ταινία με ρεαλιστική οπτική και σαδιστικά ειλικρινή γραφή που ενδέχεται να σοκάρει κάποιους συντηρητικούς κριτικούς που βιάστηκαν να τη χαρακτηρίσουν ως την απόλυτη διαστροφή. Και ναι, ας πούμε ότι είναι έτσι, πως έχει δηλαδή μια μεγάλη δόση διαστροφής. Μήπως όμως αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια δεν είναι διαστροφή; Μήπως δεν είναι διαστροφή όταν συντηρούμε και τηρούμε τη σιωπή για πράγματα που είναι κοινά μυστικά; Ε ναι λοιπόν, η ταινία είναι διεστραμμένη, είναι σκληρή και βίαιη, όπως κι ολόκληρη η ζωή μας. Μια διαστροφή πραγματική που είτε μας αρέσει είτε δε μας αρέσει, συμβαίνει συχνά στη διπλανή μας πόρτα. Και ο Αλέξανδρος Αβρανάς τολμά να καταγράψει αυτή τη διαστροφή χωρίς να την ωραιοποιήσει, χωρίς να υποκριθεί πως δεν υπάρχει, και απ’ ότι φαίνεται η επιλογή του δικαιώνεται.
Η σκηνοθεσία είναι σφιχτοδεμένη, σφριγηλή και καλοδουλεμένη χωρίς τίποτε το περιττό. Λιτή και αφτιασίδωτη, ακροβασίες και πολυλογίες, όσο χρειάζεται για να δομηθεί η δραματουργία. Κάθε πλάνο, κάθε σκηνή, κάθε σεκάνς έχουν τη θέση τους, έτσι ώστε τίποτε να μην μπορεί να αφαιρεθεί ούτε να και προστεθεί. Η ένταση υποβόσκει με τρόμο αγχωτικό, ο θεατής τη νιώθει και περιμένει με αγωνία την κάθαρση. Οι διάλογοι μετρημένοι, καλοδουλεμένοι, σαφείς.
Η ιδιαιτερότητα της ταινίας δεν έγκειται μόνον στο καλοδουλεμένο της σενάριο και τις πολύ καλές ερμηνείες των πρωταγωνιστών. Αυτό που ξεχωρίζει και εδώ αλλά και στο Without είναι ο χαρισματικός τρόπος με τον οποίο ο Αβρανάς αντιλαμβάνεται τους χώρους γύρω του και τους κινηματογραφεί – φωτογραφίζει. Έχει αυτό το κάτι που μας μάγεψε κάποτε στον Γουόνγκ Καρ Γουάιο, τη λιτότητα που λατρέψαμε στον Βιμ Βέντερς, τη λυρικότητα του Μίκαελ Χάνεκε. Όσο υπερβολικά κι αν σας φαίνονται όλα αυτά, τελικά είναι η πραγματικότητα. Ο Αβρανάς δεν είναι Αγγελόπουλος, δεν έχει καμία σχέση με τον Λανθιμο, ούτε είναι συνεχιστής κάποιου νεωτεριστικού κινηματογραφικού ρεύματος. Απλώς έχει τις δυνατότητες, έχει τα φόντα για να καταφέρει να συμβάλλει στην επανεκκίνηση του ελληνικού κινηματογράφου.
Αξιολόγηση ****
Κώστας Ποτακίδης