Το μυστήριο με την δυσοσμία στο Κορδελιό, ένα χρόνιο πρόβλημα για το οποίο κάτοικοι της περιοχής κινητοποιούνται φωνάζοντας ότι η «αναπνοή είναι δικαίωμα» φαίνεται ότι σιγά σιγά διαλύεται χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εξαλείφεται και το ίδιο το πρόβλημα.
Με ενα ενδιάμεσο πόρισμα του το ΑΠΘ και συγκεκριμένα το Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Τμήματος Χημείας εντόπισε 55 χημικές ουσίες στα 171 δείγματα αέρα που συλλέχθηκαν κατά την εξάμηνη έρευνα (συνολικά θα διαρκέσει 12 μήνες), εκ των οποίων οκτώ μερκαπτάνες στις οποίες οφείλεται η δυσοσμία. Στην χθεσινή συνέντευξη τύπου στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας η οποία ανέθεσε την έρευνα στο ΑΠΘ, η υπεύθυνη της έρευνας Κωνσταντίνη Σαμαρά υπέδειξε εκτός από τις χημικές ενώσεις και την πηγή της δυσοσμίας τονίζοντας ότι προέρχεται από δύο σημεία των εγκαταστάσεων των ΕΛΠΕ. Από την πλευρά τους τα ΕΛΠΕ και παρά τις δηλώσεις της Περιφέρειας περί του αντιθέτου τονίζουν σε ανακοίνωσή τους τονίζουν ότι δεν έχουν λάβει τα αποτελέσματα βεβαιώνοντας (απο που προέρχεται άραγε η σιγουριά) ότι δεν τίθεται κίνδυνος για την δημόσια υγεία.
Μπορεί ωστόσο οι συγκεκριμένες χημικές ουσίες στις οποίες οφείλεται η δυσοσμία να μην θεωρούνται, σύμφωνα με την κ. Σαμαρά καρκινογόνες και τοξικές ωστόσο όπως η ίδια επεσήμανε συνιστούν ισχυρά ερεθιστικά του αναπνευστικού συστήματος και προκαλούν δευτερογενή συμπτώματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα όπως αυπνίες, ναυτία, έμετος πονοκέφαλος.
Και αυτό δεν θα έλεγε κανείς ότι δεν συνιστά βλάβη για τους ανθρώπους που ζουν, δουλεύουν και γενικότερα αναπνέουν εκεί ή ότι είναι «μικρό» και «αμελητέο» ζήτημα ειδικά τις μέρες που το φαινόμενο της δυσοσμίας είναι σε έξαρση και είναι αδύνατο ακόμη και να ανοίξει κανείς τα παράθυρα του σπιτιού του. Όπως ζητούν, επίσης, οι κάτοικοι το πόρισμα θα πρέπει να εξεταστεί και από ειδικούς της δημόσιας υγείας για να διερευνηθούν οι επιδράσεις των χημικών ενώσεων στη δημόσια υγεία.
Να σημειωθεί ότι η υπεύθυνη για την έρευνα καθηγήτρια, διευκρίνισε ότι στις 55 αυτές ενώσεις περιλαμβάνονται οκτώ μερκαπτάνες (που είναι οι ενώσεις που έχουν την πιο έντονη οσμή και γίνονται πιο άμεσα αντιληπτές στην όσφρηση), πέντε θειοφαίνια, επτά σουλφίδια, 22 αρωματικά και 13 αλδεϋδες. Σημείωσε ακόμη ότι οι συγκεντρώσεις των μερκαπτανών και των υπολοίπων δύσοσμων ενώσεων βρέθηκαν να είναι σημαντικά υψηλότερες στο Κορδελιό, απ` ότι σε άλλα σημεία της πόλης της Θεσσαλονίκης ενώ στις μετρήσεις που έγιναν στα ΕΛΠΕ «ανιχνεύτηκαν όλες οι οσμηρές ενώσεις που σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία αποτελούν συνήθεις εκπομπές διυλιστηρίων» και «οι συγκεντρώσεις αυτές ήταν υπερδεκαπλάσιες από εκείνες που παρατηρήθηκαν την ίδια ακριβώς ημέρα και ώρα στα τρία σημεία δειγματοληψίας στο Κορδελιό». Ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις μερκαπτανών βρέθηκαν στη δεξαμενή μερκαπτανών και στη μονάδα αφυδάτωσης της λάσπης.
Το φαινόμενο συσχετίστηκε στα πορίσματα της έρευνας με υψηλές θερμοκρασίες όταν ευκολότερα μεταφέρονται οι ενώσεις και με περιόδους άπνοιας. «Στις έκτακτες δειγματοληψίες βρέθηκαν υψηλότερες συγκεντρώσεις μερκαπτανών με ανέμους βορειοδυτικού τομέα» πρόσθεσε. Διευκρίνισε ακόμη ότι χημικές ουσίες που εντοπίστηκαν δεν παρακολουθούνταν από τους σταθμούς μέτρησης παρά μόνο δύο και αυτές σε εργασιακό περιβάλλον εκεί που οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα.
Από την πλευρά της Περιφέρειας και συγκεκριμένα του αρμόδιου Τμήματος Περιβάλλοντος το πρόβλημα θεωρείται διαχειρίσιμο εφόσον στον ελαιοδιαχωριστή και τη μονάδα ξήρανσης όπου εντοπίστηκαν υψηλές συγκεντρώσεις των ουσιών αυτών κατασκευαστούν κλειστά συστήματα απαγωγής των αερίων ουσιών και καταστροφή τους σε κατάλληλη περιβαλλοντική τεχνολογία. Επειδή όμως η διαχείριση λάσπης είναι πολύ κοντά στο Κορδελιό θα ήταν καλό, σύμφωνα με τον υπεύθυνο του Τμήματος Περιβάλλοντος της ΠΚΜ Ηρακλή Λάτσιο, «η μονάδα να μεταφερθεί σε άλλο σημείο των ΕΛΠΕ». Επιπλέον ζητήθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες που αδειοδοτούν τα ΕΛΠΕ να επανεξετάσουν τους περιβαλλοντικούς όρους της ΜΠΕ, κάτι που προβλέπεται από το νόμο όταν διαπιστώνονται προβλήματα υποβάθμισης περιβάλλοντος ενώ παράλληλα ζητήθηκε και από την Επιθέωρηση Περιβάλλοντος που πραγματοποιεί επιθεωρήσεις στα ΕΛΠΕ να ερευνήσει τις καταγγελίες και να ολοκλήρωσει το έργο της. Τέλος, ο κ. Λάτσιος κάλεσε τα ΕΛΠΕ να αναζητήσουν εσωτερικά αν υπάρχουν και άλλες πηγές μόλυνσης που δεν είναι φανερές.
Το πόρισμα στάληθηκε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, το Υπουργείο Υγείας και φυσικά τον Εισαγγελέα.
Δικαίωση χαρακτηρίζει η Μαρίνα Σαμαρτζίδου Βότση, κάτοικος της περιοχής και μέλος της ομάδας «Αναπνοή είναι Δικαίωμα» το ενδιάμεσο πόρισμα καθώς αναφέρεται αυτό που καιρό τώρα λένε οι κάτοικοι ότι η πηγή της δυσοσμίας προέρχεται από τα ΕΛΠΕ. «Ζητάμε όμως οι αρμόδιοι να μπουν σε πιο βαθιά νερά. Εκτός από την αποκατάσταση της αιτίας της δυσοσμίας ζητούμε να επιβληθούν και τα σχετικά πρόστιμα από το αρμόδιο υπουργείο. Ζητούμε επίσης τα πρόστιμα αυτά να μην δοθούν απλά στο Δήμο ως χορηγία από τα ΕΛΠΕ- κάτι που γινόταν ως τώρα -αλλά για ουσιαστική βελτίωση του περιβάλλοντος της περιοχής. Ζητούμε επίσης να γίνει μία σοβαρή επιδημολογική έρευνα για τις πιθανές βλάβες στην υγεία των κατοίκων από την μέχρι τώρα έκθεση» σημείωσε.
Να υπενθυμίσουμε ότι η έρευνα που ξεκίνησε πολύ αργότερα από την μέρα που εξαγγέλθηκε (τον Δεκέμβριο του 2016 και θα ολοκληρωνόταν σε 18 μήνες) υποστηρίχθηκε με την αποδοχή εκ μέρους της Περιφέρειας δωρεάς από τα ΕΛΠΕ ενός μηχανήματος για τον εντοπισμό και την ανάλυση ατμοσφαιρικών ρύπων, τους οποίους δεν μπορούν να εντοπίσουν τα όργανα των υπηρεσιών της Περιφέρειας.
Τον Σεπτέμβριο του 2017 το θέμα της δυσοσμίας αποκτά χαρακτηριστικά Wikileaks μετά την αποκάλυψη ότι ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων του Κορδελιού Ευόσμου βρισκόταν στα κιτάπια μια ιδιωτικής εταιρείας η οποία για λογαριασμό των ΕΛΠΕ “φακέλωνε” τις δραστηριότητές τους, κατέγραφε τις πολιτικές τους πεποιθήσεις και προέβαινε σε αξιολογικές κρίσεις σχετικά με το θέμα της δυσοσμίας και ειδικά όταν αυτοί απέδιδαν ευθύνες στα ΕΛΠΕ. O υπουργός Περιβάλλοντος Γ. Σταθάκης καταδίκασε τότε την ενέργεια «ως πολιτικά αδιανότητη και αποτρόπαια» και τα ΕΛΠΕ διέκοψαν με ανακοίνωσή τους τη συνεργασία τους με τη συγκεκριμένη εταιρεία. Η εισαγγελική έρευνα για τη διερεύνηση τυχόν αξιόποινες πράξεις που συνδέονται με την παραβίαση προσωπικών δεδομένων εκκρεμμεί. Εντύπωση ωστόσο προκαλεί το γεγονός για τα αίτια της δυσοσμίας η σχετική εισαγγελική έρευνα μπήκε στο αρχείο. Σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του Vice η αρμόδια Εισαγγελέας Περιβάλλοντος, που είχε την ευθύνη της προκαταρκτικής εξέτασης για τα αίτια της δυσοσμίας, έκλεισε τον περασμένο Ιούλιο την υπόθεση. Σύμφωνα με ασφαλείς πηγές, αυτό συνέβη στις 2 Ιουλίου 2018, οπότε ο δικαστικός φάκελος διαβιβάστηκε στην Εισαγγελία Εφετών με την ένδειξη «Αρχείο».
Οι κάτοικοι του Κορδελιού που πριν δέκα μέρες βγήκαν ξανά οργισμένοι στους δρόμους δηλώνοντας ότι δεν μπορεί η υγεία και η ζωή χιλιάδων κατοίκων να εξαρτάται από συμφέροντα και τακτικισμούς περιμένουν με μεγάλη αγωνία από τα αρμόδια Υπουργεία, τον Εισαγγελέα και τα ΕΛΠΕ μία σοβαρή αντιμετώπιση του προβλήματός τους που να μην περιοριστεί σε μία επικοινωνιακού τύπου διαχείριση ή να παραπεμφθεί ξανά στις καλένδες.
Σταυρούλα Πουλημένη