Με αφορμή την 129ης επέτειο του θανάτου του Καρλ Μαρξ, πεθανε στο Λονδίνο την Τεταρτη 14 Μαρτη 1883, παραθέτουμε την ομιλια του Φρήντριχ Ένγκελς στον κηδεία του, που εγινε 3 μερες μετα.
“Στις 14 του Μαρτη στις 3 παρα τεταρτο το απογευμα,ο μεγαλυτερος εν ζωη στοχαστης επαψε να σκεφτεται. Ειχε αφεθει μόνος για μολις δυο λεπτα,και οταν γυρισαμε τον βρηκαμε στην πολυθρονα του ειρηνικα κοιμισμενο, αλλά για παντα. Μια ανυπολογιστη απωλεια εχουν υποστει και το μαχητικο προλεταριατο της Ευρωπης και της Αμερικης και η ιστορικη επιστημη, με το θανατο αυτου του ανθρωπου. Το κενο που εχει μεινει με την αναχωρηση αυτου του ρωμαλεου πνευματος αρκετα συντομα θα γινει αισθητο.
Ακριβως οπως ο Δαρβίνος ανακαλυψε το νομο της εξελιξης της οργανικης φυσης,ετσι και ο Μαρξ ανακαλυψε την εξελιξη της ανθρωπινης Ιστοριας : το απλο γεγονος, μεχρι τωρα συγκαλυμμενο απο την υπεραναπτυξη της ιδεολογιας, οτι η ανθρωποτητα πρεπει πρωτα απ΄ολα να φαει, να πιει, να στεγαστει και να ντυθει, πριν μπορεσει να συνεχισει την πολιτικη, την επιστημη,τη θρησκεια κ.τ.λ. · οτι γι’ αυτο η παραγωγη των άμεσων υλικων μεσων συντηρησης και κατα συνεπεια η εκαστοτε βαθμιδα της οικονομικης εξελιξης που εχει επιτευχθει απο εναν συγκεκριμενο λαο ή κατα τη διαρκεια μιας συγκεκριμενης εποχης,διαμορφωνουν το θεμελιο ,απ’ οπου ανελιχθηκαν οι κρατικοι θεσμοι,οι αντιληψεις για το δικαιο,την τεχνη,ακομα και οι θρησκευτικες παραστασεις,των ανθρωπων αυτης της εποχης , τη βαση απ’ οπου επομενως,και κατω απο το φως της οποίας,πρεπει να εξηγηθουν,και οχι αντιστροφα,οπως γινοταν μεχρι τωρα.
Μα αυτο δεν ειναι ολο.Ο Μαρξ επίσης ανακαλυψε τον ειδικο νομο της κίνησης που διεπει τον σημερινο καπιταλιστικο τροπο της παραγωγης,και την αστικη κοινωνια που αυτος ο τροπος παραγωγης εχει δημιουργησει. Η ανακαλυψη της υπεραξιας ξαφνικα εριξε φως στο προβλημα, που προσπαθωντας να το επιλυσουν ολες οι προηγουμενες ερευνες,τοσο των αστων οικονομολογων,οσο και των κοινωνικων κριτικων,ψηλαφουσαν στο σκοταδι. Δυο τετοιες ανακαλυψεις θα ηταν αρκετες στη διαρκεια μιας ζωης. Ευτυχης ο ανθρωπος που θα ειχε
αξιωθει να κανει εστω και μια τετοια ανακαλυψη. Μα σε καθενα ξεχωριστο τομεα που ερευνουσε ο Μαρξ–και ερευνουσε πάρα πολλους τομεις,κανεναν επιφανειακα–σε καθε τομεα,ακομα σ’αυτον των μαθηματικων,εκανε πρωτοτυπες ανακαλύψεις.
Τετοιος ηταν ο ανθρωπος της επιστημης. Αυτο ομως δεν ηταν ουτε το μισο του ανθρωπου.Η επιστημη ήταν για τον Μαρξ μια ιστορικα κινητήρια,επαναστατικη δυναμη.Ομως οσο μεγαλη κι αν ηταν η χαρα του που καλωσοριζε καθε νεα ανακαλυψη σε καποια θεωρητικη επιστημη,της οποίας οι πρακτικες εφαρμογες ηταν ισως αδυνατο να οραματιστεις,δοκιμαζε μια τελειως διαφορετικου ειδους χαρα οταν η ανακαλυψη ειχε ως συνεπεια αμεσες επαναστατικες αλλαγες στη βιομηχανια και στην ιστορικη εξελιξη γενικα.Για παραδειγμα,παρακολουθουσε απο κοντα την πορεια των ανακαλυψεων στον τομεα του ηλεκτρισμου και προσφατα εκεινες του Marcel Deprez.
Διοτι ο Μαρξ ηταν πριν απο καθε τι αλλο επαναστατης. Η πραγματικη αποστολη του στη ζωη ηταν να συνεισφερει, με τον εναν ή αλλον τροπο,να ανατραπει η καπιταλιστικη κοινωνια και οι κρατικοι θεσμοι που εχει φερει,δημιουργησει,να συνεισφερει στην απελευθερωση του συγχρονου προλεταριατου, που αυτος ήταν ο πρωτος να κανει συνειδητο της δικης του θεσης των δικων του αναγκων,συνειδητο των ορων της χειραφετησης του.Ο αγωνας ηταν το στοιχείο του.Και αγωνιζοταν με ενα παθος,ενα πεισμα, και μια επιτυχια τετοια που τοσο λιγοι μπορουσαν να φανουν εφαμιλλοι.Η πρωτη Rheinische Zeitung (1842),την παριζιανη Voerwarts (1844),την Deutsche Brusseler Zeitung (1847),την Neue Rheinische Zeitung (1848-49),την New York Tribune (1852-61) και,επιπροσθετα σ’αυτα,μια στρατια απο μαχητικα φυλλαδια,δουλειά σε οργανωσεις στο Παρισι,στις Βρυξελλες,στο Λονδινο,και τελικα,κορωνιδα ολων,το σχηματισμο της μεγαλης Διεθνους Ενωσης Εργατων —αυτο μαλιστα ηταν ενα επιτευγμα για το οποίο ο δημιουργος του καλλιστα θα μπορουσε να υπερηφανευεται ακομα και αν δεν ειχε κανει τιποτ’ αλλο.
Νά γιατί, ο Μαρξ ηταν ο πιο εντονα μισητος και συκοφαντημενος ανθρωπος του καιρου του. Οι κυβερνησεις, και απολυταρχικες και δημοκρατικες,τον απελαυναν απο τα εδαφη τους.Οι αστοι,ειτε συντηρητικοι ειτε υπερδημοκρατικοι,συναγωνίζονταν μεταξυ τους στο να σωριαζουν δυσφημισεις πανω του. Ολ’ αυτα τα παραμεριζε σαν να ηταν ιστος αραχνης,αγνοωντας τα,απαντωντας μόνο οταν μεγαλη αναγκη τον ωθούσε.
Και πεθανε αγαπημενος, τιμημενος, και θρηνουμενος απο εκατομμυρια επαναστατων συντροφων εργατων–απο τα ορυχεια της Σιβηριας ώς την Καλιφορνια,σε ολα τα μερη της Ευρωπης και της Αμερικης–και τολμω να πω οτι αν και μπορει να ειχε αποκτησει πολλους αντιπάλους, δεν ειχε σχεδον καθολου ουτε εναν προσωπικο εχθρο.
Το ονομα του θα ζησει δια μεσου των αιωνων, οπως επισης και το εργο του.”