Το μετρό της Θεσσαλονίκης είναι μια ανοιχτή πληγή για τη πόλη εδώ και αρκετά χρόνια. Οι πιέσεις της κυβέρνησης Καραμανλή να προχωρήσουν γρήγορα τα πράγματα, οι αστοχίες και οι ασάφειες στη μελέτη αλλά και η τάση του ιδιώτη αναδόχου για την ανατροπή των συμβατικών υποχρεώσεων δημιούργησαν τη σημερινή κατάσταση.
Από το 2006 που ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός και υπεγράφη η σύμβαση ξεκινά μια ιστορία πιέσεων και συγκρούσεων μεταξύ της κυρίου του έργου, της Αττικό Μετρό και της αναδόχου κοινοπραξίας στην οποία συμμετέχουν οι εταιρείες ΑΕΓΕΚ, Impregilo, Ansaldo, Seli και Ansaldobreda. Όπως λένε άνθρωποι που γνωρίζουν η αρχική ημερομηνία παράδοσης για το 2012 είχε περισσότερο συμβολική αξία παρά πραγματική βάση. Στόχος της κυβέρνησης Καραμανλή ήταν η παράδοση να συμπέσει με τους εορτασμούς για τα 100 χρόνια της Θεσσαλονίκης.
Η ιστορία των καθυστερήσεων ξεκινά από τη μη επαρκή ωριμότητα της μελέτης, στοιχεία της οποία έπρεπε να προβλεφθούν και οδήγησαν σε εκ των υστέρων αλλαγές. Τέτοια είναι η περίπτωση της Νέας Ελβετίας όπου χωροθετήθηκε ο σταθμός σε εγκαταστάσεις του Δήμου, στις οποίες όμως είχε μπαζωθεί στο παρελθόν ρέμα. Την ίδια ώρα υπήρξαν καθυστερήσεις στη παράδοση χώρων τόσο με τις αλλαγές όσο και με τις απαλλοτριώσεις. Επιπλέον χαμηλοί ήταν οι ρυθμοί εκτέλεσης του έργου λόγω προβλημάτων ρευστότητας της αναδόχου εταιρείας και αλλαγών στη μετοχική της σύνθεση με εμπλοκή και των τραπεζών. Σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν η πρόοδος των εργασιών σήμερα αγγίζει το 33% ενώ θα μπορούσε να αγγίζει το 50%. Οι αρχαιολογικές εργασίες έπαιξαν επίσης το ρόλο τους στις καθυστερήσεις, αλλά φαίνεται πως η ύπαρξη των αρχαίων είχε υποεκτιμηθεί από τη μελέτη του έργου καθώς είναι γνωστό πως η Θεσσαλονίκη έχει ιστορία χιλιάδων ετών και οι τέσσερις σταθμοί βρίσκονται εντός ή στα όρια της παλιάς πόλης: συντριβάνι, Αγ. Σοφίας, Βενιζέλου, πλ. Δημοκρατίας.
Στον αέρα το έργο
Όλα αυτά οδήγησαν το έργο να είναι σήμερα στον αέρα. Η ανάδοχος κοινοπραξία ισχυρίζεται πως στο τέλος του 2014 λήγουν οι συμβατικές της υποχρεώσεις απέναντι στο έργο και μέχρι αυτή την ώρα δεν έχει καταθέσει αίτηση για παράταση. Οι ισχυρισμοί της βασίζονται στο χρονοδιάγραμμα του έργου που ήταν για έξι χρόνια και σε νόμο που προβλέπει πως αν δεν έχει ολοκληρωθεί το έργο, άνευ δικής της υπαιτιότητας, τότε είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει τις εργασίες για άλλα δύο χρόνια, δηλαδή μέχρι το τέλος 2014. Από τη πλευρά της η Αττικό Μετρό, απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς, έδωσε παράταση στο έργο μέχρι το 2016.
Το θέμα θα κριθεί στην επιτροπή διαπραγμάτευσης (διαιτησία), ένα τριμελές σώμα που αποτελείται από έναν εκπρόσωπο που ορίζει ο ανάδοχος, έναν που ορίζει ο κύριος του έργου και έναν που ορίζει το Συμβούλιο της Επικρατείας. Η απόφαση της διαιτησίας θα κρίνει αν η κοινοπραξία μπορεί να αποσυρθεί από το έργο γεγονός που θα σημάνει νέο διαγωνισμό και καθυστέρηση για τουλάχιστον δύο χρόνια.
Όμως το πιο πιθανό σενάριο, σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν τη πορεία του έργου, είναι η υπόθεση να χρησιμοποιείται ώστε να ικανοποιηθούν οι εξωσυμβατικές απαιτήσεις της εταιρείας για χρηματοδότηση. Συγκεκριμένα, εκτός από το χρονοδιάγραμμα που σύμφωνα με πληροφορίες θα συζητηθεί τις επόμενες ημέρες, καθόλη τη διάρκεια των τελευταίων ετών η κοινοπραξία έχει προσφύγει στη διαιτησία για πλήθος ζητημάτων η πλειοψηφία των οποίων περιλαμβανει και οικονομικές εξωσυμβατικές απαιτήσεις, οι οποίες έχουν ομαδοποιηθεί σε έξι ενότητες κάποιες εκ των οποίων έχουν ήδη εκδικαστεί ενώ στο σύνολό τους αναμένεται να συζητηθούν μέχρι το Φεβρουάριο του 2015. Άνθρωποι που γνωρίζουν υποστηρίζουν πως το κλειδί της υπόθεσης βρίσκεται στην συζήτηση των υπόλοιπων προσφυγών καθώς το σύνολο των εξωσυμβατικών υποχρεώσεων που απαιτεί η κοινοπραξία από το δημόσιο ξεπερνάει τα 550 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή ζητά επιπλέον σχεδόν 60% από την αρχική χρηματοδότηση. Αυτό σημαίνει πως αν εν μέρει δικαιωθεί η κοινοπραξία όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα αλλά ταυτόχρονα σε ένα βαθμό αναγνωριστεί και δική της υπαιτιότητα στις καθυστερήσεις του έργου αυτό θα είναι η αρχή των διαπραγματεύσεων.
Αντίθετα λιγότερο πιθανό φαίνεται να είναι το σενάριο για αποχώρηση της κοινοπραξίας από το έργο καθώς κινδυνεύει να χάσει το σύνολο των χρημάτων για την ολοκλήρωση του έργου ενώ οι αποφάσεις της διαιτησίας μπορεί να της εκδικάσουν από 550 εκατομύρια ευρώ, δηλαδή το σύνολο των απαιτήσεων έως και μηδέν ευρώ, απορρίπτοντας τις αιτιάσεις της. Άρα μπορεί να χάσει και ο έργο και τις εξωσυμβατικές απαιτήσεις της. Την ίδια ώρα παιχνίδι παίζεται και εντός της κοινοπραξίας καθώς για την απόσυρση από το έργο απαιτείται η συμφωνία των ομίλων που συμμετέχουν. Σύμφωνα με πληροφορίες τα συμφέροντα της ΑΕΓΕΚ (συμφερόντων Μπόμπολα, ο οποίος έχει αναλάβει και την προέκταση στη Καλαμαριά) δεν συμπίπτουν με τα συμφέροντα της ιταλικής εταιρείας που συμμετέχει στη κοινοπραξία και έχει αναλάβει το ηλεκτρομηχανολογικό κομμάτι του έργου. Μέχρι σήμερα η ιταλική εταιρεία δεν έχει εκτελέσει έργο γεγονός που σημαίνει πως θα χάσει στο σύνολό των εργασιών άρα και των χρημάτων. Είναι γνωστό πως τη ταυτότητα αυτού του είδους των έργων, δίνουν οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις. Οι ίδιες εγκαταστάσεις μάλιστα πρέπει να τοποθετηθούν και στις προεκτάσεις και μέχρι αυτή την ώρα για τη Καλαμαριά αυτό το μέρος του έργου δεν έχει δημοπρατηθεί. Αυτό σημαίνει πως νέος διαγωνισμός για το βασικό κορμό του μετρό, μπορεί να σημαίνει για τον ιταλικό όμιλο πως χάνει το σύνολο του έργου και για την ΑΕΓΕΚ πως παίρνει εκ νέου μέρος στο διαγωνισμό και συνάπτει κοινοπραξία μέ άλλη εταιρεία, ανταγωνιστική προς τον ιταλικό όμιλο.
Μία πρόταση
Το τελευταίο διάστημα σε κύκλους που σχετίζονται με το χώρο κυκλοφορεί και μία πρόταση που θα μπορούσε να λύσει τα χέρια και να δώσει νέα πνοή στο έργο.
Όπως εκτιμούν άνθρωποι που γνωρίζουν με δεδομένο τη σημερινή κατάσταση του έργου (οι σταθμοί στην πλατεία Δημοκρατίας και το συντριβάνι έχουν ολοκληρωθεί, ο σταθμός της Αγίας Σοφίας προχωράει ενώ υπάρχουν οι γνωστές εκκρεμότητες με το σταθμό στη Βενιζέλου και οι καθυστερήσεις στη Βούλγαρη) θα μπορούσαν οι εργασίες να κινηθούν με προοπτική παράδοσής του το 2018, χωρίς το σταθμό στη Βενιζέλου. Αυτό θα σήμαινε πως το μετρό θα λειτουργούσε με τους υπόλοιπους σταθμούς ενώ όταν θα βρεθεί λύση για το ζήτημα της Βενιζέλου εκτιμάται πως θα χρειαστούν περίπου έξι μήνες διακοπής της λειτουργίας του στη διαδρομή Συντριβάνι- Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός για να συνδεθεί και ο σταθμός της Βενιζέλου.
K.M
Photo Credit: SOOC