Ένα μεγάλο κύμα διαδηλώσεων και κινητοποιήσεων με την συμμετοχή χιλιάδων πολιτών συντάραξε την Νικαράγουα στα τέλη του Απρίλη με αίτημα την «ειρήνη και την δικαιοσύνη» καθώς και την παραίτηση του προέδρου Daniel Ortega. Οι κινητοποιήσεις αυτές γενικεύτηκαν μετά από τις συνεχιζόμενες φοιτητικές διαδηλώσεις ενάντια στην μεταρρύθμιση για την κοινωνική ασφάλιση που δέχτηκαν την άγρια καταστολή από τις αστυνομικές δυνάμεις με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 43 άνθρωποι. Ο Daniel Ortega βρίσκεται αντιμέτωπος με μια άνευ προηγουμένου λαϊκή οργή, καταγγέλεται για κατάληψη της εξουσίας (στην οποία ήδη βρίσκεται συνεχόμενα από το 2007) και χειραγώγηση των θεσμών. Η Νικαράγουα, η τέταρτη πιο φτωχή χώρα στην Λατινική Αμερική με τεράστιες αντιφάσεις και ένα σύστημα που μόνο κατ`επιφάση ονομάζεται σοσιαλιστικό, έχει μπει σε μια διαδικασία “εθνικού διαλόγου” για τον οποίο την πρωτοβουλία πήρε η Καθολική Εκκλησία. Η Lori Hanson, καθηγήτρια Κοινοτικής Υγείας και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Σασκατσέουαν του Καναδά ενεργό μέλος του κινήματος κατά της εξορυκτικής βιομηχανίας, των κοινωνικών κινημάτων στην Νικαράγουα και ιδιαίτερα των αγροτικών γυναικείων κινημάτων μιλά στο alterthess για τις αντιφάσεις της κοινωνίας της Νικαράγουα, το ιστορικό της εξέγερσης και τους λόγους που οδήγησαν σε αυτήν. Εξετάζει ακόμη τα ενδεχόμενα και τις δυνατότητες μιας δυναμικής λαϊκής σύγκρουσης που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
Συνέντευξη στην Σταυρούλα Πουλημένη
1. Ποιο είναι το ιστορικό της κρίσης στην Νικαράγουα και ποιες οι κοινωνικές συνθήκες στις οποίες αναπτύχθηκε;
Τριάντα χρόνια έχουν περάσει από το τέλος του επαναστατικού πειράματος και τον αντεπαναστικό πόλεμο στην Νικαράγουα. Ωστόσο, η Νικαράγουα έχει παραμείνει μια πολωμένη μεταπολεμική χώρα με πολλαπλά, βαθιά, ανοιχτά σημάδια – και ακόμη πιο βαθιές αντιφάσεις. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που νομίζω ότι οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πρέπει να θυμούνται. Είναι επίσης μια χώρα με μακρά ιστορία ιμπεριαλιστικής παρέμβασης που διαπράχθηκε κυρίως από τις ΗΠΑ και υποστηρίχθηκε από το διεθνές και εθνικό κεφάλαιο. Ο καπιταλισμός έχει φορέσει πολλά πρόσωπα στη Νικαράγουα. Η τρέχουσα έκδοση είναι μια αυταρχική νεοφιλελεύθερη εκδοχή κρατικού καπιταλισμού υπό την ηγεσία της δυναστείας του Προέδρου Daniel Ortega και της Rosario Murillo, που είναι και σύζυγός του και Αντιπρόεδρος.
Η Νικαράγουα είναι επίσης η τέταρτη φτωχότερη χώρα στην Λατινική Αμερική αλλά μία από τις πιο ασφαλείς. Στα έντεκα χρόνια από την ανάκτηση της δύναμης του Ortega έχει δει μια σταθερή οικονομική ανάπτυξη (αν και από μια πολύ χαμηλή βάση) σε συνδυασμό με πολιτικές υπέρ των φτωχών και πολλές μεταγενέστερες βελτιώσεις υλικών και υποδομών στη χώρα. Η απόλυτη φτώχεια έχει μειωθεί, αλλά η ανισότητα έχει αυξηθεί. Αντίστοιχα, με τη δύναμη και τον πλούτο να συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στην οικογένεια / κράτος / κόμμα, οι αντιφάσεις αυξάνονται. Οι αναλυτές και οι οπορτουνιστές όλου του πολιτικού φάσματος, συμπεριλαμβανομένων των δεξιών, των ιεραρχίων της εκκλησίας, των δυσαρεστημένων και κριτικά διακείμενων Σαντινίστας, των αντιιμπεριαλιστών συμμάχων της ALBA (Μπολιβαριανή Συμμαχία) και της προοδευτικής αριστεράς, χρησιμοποίησαν αυτά τα στοιχεία και την ενυπάρχουσα διχόνοια για να υποστηρίξουν τη δική τους εκδοχή αναδυόμενων κινημάτων και αντιπολιτευόμενων κινητοποιήσεων στη χώρα. Η κατανόηση της τρέχουσας εξέγερσης και της βίαιης καταστολής της δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτήν την ταραγμένη πραγματικότητα.
Ούτε κανείς μπορεί να αγνοήσει ότι η διακυβέρνηση του Daniel Ortega ξεκίνησε δυσοίωνα με την καταστολή των κοινωνικών κινημάτων. Μια από τις πρώτες ενέργειές του στην εξουσία ήταν η σύλληψη των ηγετών του αυτόνομου γυναικείου κινήματος. Ως πανούργος πολιτικο-στρατιωτικός ηγέτης, ο Ortega διασφάλισε τη δική του επιβίωση εξαλείφοντας τη δύναμη οποιασδήποτε αντιπολίτευσης, εξασφαλίζοντας ένα ευνοϊκό κλίμα για την καπιταλιστική τάξη και κρατώντας χαμηλό προφίλ. Σπάνια κάνει δημόσιες εμφανίσεις. Οι περισσότερες επιχειρηματικές συναλλαγές του κράτους κρατούνται μακριά από τον δημόσιο έλεγχο. Από αυτή τη αμυντική θέση, όμως, διασφάλισε το δικό του κόμμα και την οικογενειακή του κυριαρχία, εξασφαλίζοντας τον έλεγχο του FSLN (Sandinista) στους δικαστικούς, εκλογικούς, νομοθετικούς και εκτελεστικούς κλάδους της κυβέρνησης και στους σημαντικότερους ραδιοφωνικούς σταθμούς, την τηλεόραση και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Ως επικεφαλής του κράτους, ο Ortega είναι επίσης τυπικά ο αρχηγός της αστυνομίας και του στρατού. Στη διάθεσή του υπάρχουν πολλαπλά μέσα για να διατηρηθεί ο αυστηρός έλεγχος της αντιπολίτευσης της κοινωνίας των πολιτών. Ακόμη χειρότερα, οι φωτογραφίες και τα βίντεο των διαδηλώσεων που λήφθηκαν τα τελευταία 11 χρόνια δείχνουν ότι η νεολαία του κόμματος – Juventud Sandinista (JS) – έχει κάτι περισσότερο από μια κοινοτική λειτουργία: ότι, πράγματι, έχουν επίσης έναν ειδικότερο ρόλο ως πράκτορες κοινωνικού ελέγχου. Συχνά μέσω οργανωμένων αντι-διαμαρτυριών, ομάδες JS εμφανίζονται σε πορείες και διαμαρτυρίες φορώντας μπλουζάκια FSLN και κράνη μοτοσικλετών. Οι τακτικές που χρησιμοποιούν για να εκφοβίσουν τους διαδηλωτές περιλαμβάνουν λεκτικούς προπηλακισμούς, απειλές και τους ξυλοδαρμούς και έχουν δώσει στην οργάνωση το όνομα του δρόμου “las turbas”. Υπάρχει έντονος προβληματισμός ότι οι ομάδες των JS αποτελούνται στην πραγματικότητα από τους λούμπεν και τους καλόπιστους μαθητές γυμνασίου και πανεπιστημίου. Πολλά αποδεικτικά στοιχεία καταδεικνύουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο τους στα επεισόδια βίας του Απριλίου εναντίον φοιτητών που δεν ανήκαν στις τάξεις τους.
Οι συνθήκες για την εκδήλωση μιας εξέγερσης ωρίμαζαν σε μια σειρά από άλλα μέτωπα. Επαγγελματικοί ηγέτες, επί μακρόν σταθεροί σύμμαχοι του Ortega, παρακολουθούν τα σήματα από την Αμερικάνικη κυβέρνηση από το 2016, προβλέποντας την οικονομική και χρηματιστηριακή αστάθεια που πιθανόν θα αντιμετώπιζαν στην Νικαράγουα αν η Γερουσία επρόκειτο να περάσει το διάταγμα για τις επενδυτικές προϋποθέσεις (NICA) – ένα νομοσχέδιο το οποίο έχει ήδη περάσει από το Κογκρέσο.
Τον Μάρτιο του 2014, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Νικαράγουα έδωσε μια κομβική ομιλία σε μια συνάντηση επιχειρηματικών ελίτ με το μήνυμα ότι η Ουάσιγκτον βλέπει την κατάσταση στην Νικαράγουα, ως “αβέβαιη” δεδομένης της πολιτικής κατεύθυνσης που έχει πάρει η κυβέρνηση, και επίσης κρίνει “αβέβαιη” την ανάπτυξη στην Νικαράγουα εκτός αν γίνουν αλλαγές στις οικονομικές στρατηγικές. Ο φόβος της απώλειας πρόσβασης στο κεφάλαιο, που θα σηματοδοτούσε το διάταγμα για τις επενδυτικές προϋποθέσεις (Nicaragua Investment Conditionality Αct -NICA), η εμβάθυνση των συμμαχιών μεταξύ της επιχειρηματικής τάξης με το αμερικάνικο κεφάλαιο παράλληλα με την χαλάρωση των σχέσεων με τον Ortega πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, δεν συνιστά, επίσης, μια ασήμαντη εξέλιξη στην ιστορία αυτή.
Εκείνοι που πιστεύουν ότι η κρίση κατασκευάστηκε στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν το διάταγμα για τις επενδύσεις (NICA Act) και τις προσχηματικές απειλές ως απόδειξη της ιδέας ότι τα επεισόδια βίας οργανώθηκαν από μακριά. Επίσης χρησιμοποιούν τις απειλές της διοίκησης του Trump ενάντια στα αριστερά καθεστώτα της Κούβας, της Βενεζουέλας και της Νικαράγουα να ενισχύσουν την άποψη ότι η κρίση σχεδιάστηκε κάπου αλλού. Κατά τη διάρκεια και μετά την εβδομάδα του Απριλίου που ξέσπασε η βία η κυβέρνηση δεν αποστασιοποιήθηκε από την επίσημη γραμμή της ότι οι ενέργειες της βίας καθοδηγήθηκαν από βάνδαλους και υποστηρίχθηκε από το δικαίωμα να δημιουργούν χάος και να τρομοκρατούν τον λαό με τις αποσταθεροποιητικές τους πράξεις.
Προάγγελοι της κρίσης:
Τις τελευταίες εβδομάδες, αναλυτές με ποικίλες κριτικές προσπαθούν να σκιαγραφήσουν τις πολιτικές αντιφάσεις και τα συγκεκριμένα γεγονότα που συνέβαλαν στην κοινωνική εξέγερση. Αυτές είναι μερικές από τις πιο αξιόλογες επισημάνσεις:
1. Η έγκριση κατασκευής μιας διαωκεανικής διώρυγας από μια Κινεζική εταιρεία- που εμπεριείχε αμφιλεγόμενες θεσμικές αλλαγές και έθετε πολύ υψηλό οικονομικό και κοινωνικό κόστος ειδικά για τους αγρότες, τους ιθαγενείς πληθυσμούς και το περιβάλλον. Με αφορμή την εξέλιξη αυτή, δημιουργήθηκε ένα αγροτικό κίνημα κατά της διώρυγας, το οποίο δέχτηκε καταστολή, διώχθηκε από την κυβέρνηση και χρησιμοποιήθηκε από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
2. Η εξορυκτική δραστηριότητα, και συγκεκριμένα τα ορυχεία μετάλλων, έχουν διπλασιαστεί με τις σχετικές παραχωρήσεις που έγιναν αυτήν την περίοδο (από 12% σε 22%) προκαλώντας γενικευμένες αντιδράσεις σε αγροτικές περιοχές και την συγκρότηση ενός κινήματος ενάντια στις εξορύξεις που δέχτηκε επίσης καταστολή. Ο Καναδάς είναι η πρώτη χώρα σε επενδύσεις στον τομέα των εξορύξεων.
3. Η μόνιμη πίεση που δέχεται η αγροτική γη από την μονοκαλλιέργεια που ασκεί η βιομηχανία αφήνει πολύ μικρό χώρο για τους αγρότες και τους ωθεί να καταλάβουν ιθαγενική γη.
4. Η αδιαφορία για το περιβάλλον μαζί με την πίεση για ένα εξορυκτικό μοντέλο αγροτικής οικονομίας. Η χαλάρωση των περιβαλλοντικών νόμων έτσι ώστε να δίνει κίνητρα στις ιδιωτικές επενδύσεις.
5. Ο έλεγχος και ο εξευτελισμός των Μη κυβερνητικών Οργανώσεων, ειδικά αυτών που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και των φεμινιστικών οργανώσεων.
6. Η χειραγώγηση των θεσμών έτσι ώστε να επιτρέπουν την μόνιμη επανεκλογή του κυβερνώντος κόμματος. Η νοθεία στις τελευταίες δύο προεδρικές εκλογές στις οποίες δεν επετράπη η παρουσία διεθνών παρατηρητών, ενώ πολιτικά κόμματα είχαν τεθεί εκτός νόμου.
7. Ο βασανισμός και ο εκφοβισμός διαδηλωτών από μέλη ή συνεργαζόμενους της νεολαίας του κόμματος. Ο δημόσιος χώρος για ειρηνικές διαμαρτυρίες και την έκφραση της απογοήτευσης έχει εξαφανιστεί τόσο εξαιτίας της παρουσίας των μελών της JS όσο και της αστυνομίας.
8. Ο έλεγχος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Εκτός από τον έλεγχο των περισσότερων ΜΜΕ της Νικαράγουα, η αντιπρόεδρος Rosario Murillo πρόσφατα πρότεινε αυξημένο έλεγχο στα κοινωνικά δίκτυα.
9. Η αυξημένη ανισότητα εν μέρει μέσω της διάχυτης διαφθοράς των δημόσιων αξιωματούχων, με τα ιστορικά και σύγχρονα παραδείγματα που είναι: η περίφημη pinata*, το πολιτικό σύμφωνο με τον πρώην πρόεδρο Arnoldo Aleman, και η διαχείριση περίπου 4 δισ. δολαρίων, χρημάτων από την Βενεζουέλα με πολύ μικρή δημόσια λογοδοσία.
10. Το πολιτικό μοντέλο: Εξελισσόμενες αντιφάσεις ενός αυτοαποκαλούμενου σοσιαλιστικού μοντέλου που μετατράπηκε σε καπιταλιστικό, με προνόμια στο επίπεδο της εκπαίδευσης και της εργασίας να δίνονται σε μέλη του κόμματος και φίλα προσκείμενους. Η πελατειακή πολιτική, επιπλέον, σημαίνει αυξημένη εξάρτηση των φτωχών κοινοτήτων από το κράτος, σε αντίθεση με μια κριτική συμμετοχή και διάλογο.
11. Κοινωνικά χαρακτηριστικά: Τα περιστατικά σεξιστικής βίας και γυναικοκτονίας είναι πολύ υψηλά: Ο αρχηγισμός (Caudillismo) είναι η πολιτική νόρμα για αιώνες. Οι φτωχοί της Νικαράγουα είναι πρωταρχικά αγρότες με τον πλούτο των αστικών επιχειρήσεων και της μεσαίας τάξης να βασίζεται σε συνεχιζόμενες πολιτικές οικονομικής ανισότητας και φτηνής εργασίας.
Ενώ τα στοιχεία αυτά είναι χρήσιμα για να εξηγήσουν τις βαθύτερες αιτίες, δεν εξηγούν απαραίτητα τους λόγους της βίαιης αντίδρασης της κυβέρνησης απέναντι στους διαδηλωτές.
Ποια στάση κρατούν τα υπόλοιπα κόμματα και οι οργανώσεις, ειδικότερα της Αριστεράς σε αυτήν την κατάσταση;
Με το 55% των πολιτών της Νικαράγουα να εργάζεται σε άτυπες μορφές απασχόλησης, το υψηλό επίπεδο συμμετοχής σε σωματεία στους υπόλοιπους τομείς, συνιστά σχετικά χαμηλό επίπεδο συνοχής (στα σωματεία). Επιπλέον, με την υψηλή κομματική επιρροή στα σωματεία, η αυτόνομη οργάνωση για εργασιακά δικαιώματα – ή κινητοποιήσεις για ανθρώπινα δικαιώματα γενικότερα – είναι ακόμα πιο σπάνιες. Το δικαίωμα στην οργάνωση και την απεργία κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα, ωστόσο έχουν γίνει μόλις 3 απεργίες όσο βρίσκεται στην εξουσία το FSLN (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Σαντινίστας), σε αντίθεση με περίπου 500 στα χρόνια του νεοφιλελευθερισμού.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης στη Νικαράγουα βρίσκονται σε φάση πολιτικής παρακμής και αποδιοργάνωσης για αρκετά χρόνια. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτό, αλλά οι χειρισμοί του Ortega συνέβαλαν καθοριστικά. Για παράδειγμα, το 2008, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο απέκλεισε το κόμμα που προήλθε από διάσπαση των Σαντινίστας, το MRS (Ανανεωτικό Κίνημα Σαντινίστας), από τις εκλογές και διέταξε τη διάλυσή του. Το MRS μετέπειτα συμμετέχει σε ευρείες πολιτικές συμμαχίες και δεξιούς συνασπισμούς, αλλά δεν έχει επίσημη πολιτική υπόσταση και ουσιαστικά καμία υποστήριξη έξω από τις μεγάλες πόλεις. Επίσης, στα κυβερνητικά μέσα συχνά ονομάζεται ως αποδιοργανωτική κοινωνική δύναμη. Διεθνώς, οι ηγέτες του χαίρουν αναγνώρισης και σεβασμού.
Πιο πρόσφατα, οι εκλογές του Νοεμβρίου του 2016 χαρακτηρίστηκαν από μαζική αποχή και την απαγόρευση διεθνών ανεξάρτητων παρατηρητών. Επίσης, υπήρχε κάτι παράξενο και με τη κατάρτιση του καταλόγου των υποψηφίων της αντιπολίτευσης. Τον Ιούλιο, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο – που διεύθυνε το διαβόητο διεφθαρμένο μέλος του μηχανισμού του κόμματος Roberto Rivas – αποδεκάτισε την αντιπολίτευση καθαιρώντας τον Eduardo Montealegre από πρόεδρο του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, του PLI (Ανεξάρτητο Απελευθερωτικό Κόμμα). Έπειτα ανέστειλε τη συμμετοχή σχεδόν όλων των μελών του PLI επειδή δεν αναγνώρισαν τον νέο πρόεδρο του κόμματος που διόρισε το Ανώτατο Δικαστήριο.
Τέτοιες επίσημες κινήσεις για τον αποκλεισμό ηγετών της αντιπολίτευσης από τις εκλογές, σε συνδυασμό με την «άνθηση» του επιχειρηματικού τομέα και την περαιτέρω συκοφάντηση των αποδυναμωμένων σωματείων, έχουν οδηγήσει σε μια αποδιοργανωμένη και αποδυναμωμένη αντιπολίτευση. Ενώ τα αντιπολιτευόμενα κόμματα και σωματεία είναι σχεδόν ανύπαρκτα, τρία βασικά αντιηγεμονικά κινήματα αντιτίθενται στην εξουσία του Ortega: το κίνημα των γυναικών, το κίνημα κατά της διάνοιξης της διώρυγας και το, ολοένα και αυξανόμενο, κίνημα κατά των εξορύξεων· τα τελευταία δύο με ισχυρή φιλοπεριβαλλοντική αναφορά. Οι φοιτητές δεν έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτά τα κινήματα, αλλά συμμετέχουν πάντα στις διαμαρτυρίες.
Χιλιάδες άνθρωποι διαδηλώσαν το τελευταίο διάστημα ζητώντας ειρήνη και δικαιοσύνη και την παραίτηση του Ortega. Ποια ήταν τα γεγονότα που προηγήθηκαν της εξέγερσης;
Οι θερμές μέρες του Απρίλη: Άμεσοι οιωνοί των γεγονότων:
Ο Απρίλης είναι ο θερμότερος μήνας του χρόνου στην Νικαράγουα, και ο πιο ξηρός. Η παλιά πρακτική του καθαρίσματος και της καύσης στην αγροτική γη για να προετοιμαστεί το έδαφος για την καλλιέργεια του Μαΐου, καθώς και η νεοαποικιακή πρακτική της εισβολής μιγάδων σε ιθαγενική γή είναι επίσης κομμάτι αυτής της ιστορίας. Και τα δύο αυτά στοιχεία υποβόσκουν στο ξέσπασμα των σαρωτικών πυρκαγιών που ξέσπασαν σε προστατευόμενο βιότοπο και άναψαν την σπίθα για τον ξεσηκωμό των φοιτητών.
Οργισμένοι από την διαπιστωμένη κυβερνητική αδιαφορία στην πρόκληση εκτεταμένων πυρκαγιών που διήρκησαν περισσότερο από μία εβδομάδα στον βιότοπο του Indio Maiz (όπου βρίσκεται το 70% της βιοποικιλότητας της Νικαράγουα) οι φοιτητές διοργάνωσαν τρεις ξεχωριστές εθνικές διαμαρτυρίες. Αποκαλώντας τους εαυτούς τους «ανεξάρτητους» ή #SOSIndioMaiz, οι διαδηλωτές αυξήθηκαν σε δύναμη και αριθμό τις μέρες πριν την εξέγερση για τις μεταρρυθμίσεις στην κοινωνική ασφάλιση (INSS) που προκάλεσαν παγκόσμιο ενδιαφέρον. Κάθε διαμαρτυρία γινόταν ολοένα και πιο αντιπαραθετική με τραυματισμούς να προκαλούνται από συγκρούσεις. Για κάποιους διαδηλωτές, το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις ανακοινώθηκαν στις 16 Απριλίου και εγκρίθηκαν δύο μέρες μετά και ενώ οι πολίτες ήταν απασχολημένοι με τις διαμαρτυρίες ενάντια στην ανεπάρκεια της κυβέρνησης σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος, συνιστούσε έναν κυνικό πολιτικό ελιγμό.
Η εξέγερση
Το πακέτο μεταρρυθμίσεων (“el paquetazo”, όπως έγιναν γνωστές) στο Κοινωνικό Ασφαλιστικό Σύστημα (INSS), οι οποίες πέρασαν με προεδρικό διάταγμα χωρίς την γνωμάτευση του ιδιωτικού τομέα (σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική της κυβέρνησης) ήταν καταλύτης για τις αυθόρμητες φοιτητικές διαδηλώσεις των «ανεξάρτητων» στις 18 Απριλίου. Η άμεση πίεση στην κυβέρνηση για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων πιστεύεται ότι προήλθε από το ΔΝΤ, αλλά η επικείμενη αφερεγγυότητα της προϋπήρχε. Η διαφθορά, οι αποτυχημένες ιδιωτικές επενδύσεις που χρησιμοποίησαν φόρους του Κοινωνικού Ασφαλιστικού Συστήματος (ΙΝSS) και η λανθασμένη διαχείριση συνέβαλαν σε αυτό. Το “paquetazo” δεν ήταν καλό νέο ούτε για τους εργοδότες του ιδιωτικού τομέα ούτε όμως για τους συνεισφέροντες εργαζόμενους, παρ` ότι ορισμένοι ειδήμονες σημείωναν ότι οι συστάσεις του ΔΝΤ ήταν πολύ πιο αυστηρές. Μαζί με τις αυξήσεις σε εισφορές των εργαζομένων (0,75%) και τους εργοδότες (3,5%), οι συντάξεις έπρεπε να μειωθούν κατά 5%. (1)
Την μέρα της έγκρισης των μεταρρυθμίσεων, δεν επετράπη σε ομάδες συνταξιούχων με φοιτητές που τους υποστήριζαν να διαμαρτυρηθούν στα γραφεία του INSS, καθώς υποστηρικτές του κυβερνώντος κόμματος (FSLN) πραγματοποιούσαν αντι-διαδήλωση έξω από τις εγκαταστάσεις. Παρ` ότι ενοχλητικές, οι αντι-διαμαρτυρίες δεν συνιστούσαν μια ασυνήθιστη εξέλιξη στην Νικαράγουα. Ωστόσο, οι λεκτικές αντιπαραθέσεις σύντομα οδήγησαν στα πρώτα περιστατικά ξυλοδαρμού των συνταξιούχων και παρενόχλησης των δημοσιογράφων από τις πολιτικές αυτές ομάδες. Οι ηχηρές διαμαρτυρίες των φοιτητών που ξεκίνησαν στα πανεπιστήμια σύντομα δέχθηκαν την επίθεση υποστηρικτών του FSLN τόσο εντός του πανεπιστημίου όσο και στους γύρω δρόμους. Τότε, το ένα πανεπιστήμιο μετά το άλλο γέμισαν με μικρές ομάδες δεκάδων φοιτητών που ξαφνικά αυξήθηκαν σε εκατοντάδες και μετά χιλιάδες. Οι αναφορές στις διαμαρτυρίες γρήγορα μεταδόθηκαν στα κοινωνικά δίκτυα και σε κριτικά μέσα ενημέρωσης πρόθυμα να δυναμώσουν την φλόγα. Τα ρεπορτάζ στα βραδινά δελτία ειδήσεων έδειξαν ζωντανό υλικό, τεκμηριώνοντας πως οι συνταξιούχοι και οι δημοσιογράφοι συγκρούστηκαν με τις ομάδες των υποστηρικτών του FSLN που πραγματοποιούσαν αντιδιαδήλωση έξω από τις εγκαταστάσεις.
Η κλιμάκωση και η ταχύτητα με την οποία αναπτύχθηκε η εξέγερση και η βία ήταν σοκαριστικές. Καθώς οι διαμαρτυρίες συνεχίζονταν για τρίτη μέρα και έλαβαν εθνικό χαρακτήρα, η αστυνομία κινήθηκε με πολύ ύπουλο τρόπο. Και οι πολίτες θύμωσαν ακόμη περισσότερο. Οι συγκρούσεις στους δρόμους, οι φωτιές σε δημόσια κτίρια και η λεηλασία παντοπωλείων θύμιζαν την εξέγερση της δεκαετίας του 1970 ενάντια στον δικτάτορα Somoza. Η βία έγινε είδηση σε ολόκληρο τον κόσμο – με τη φιλελεύθερη και δεξιά εκδοχή των γεγονότων να κατηγορούν τον Ortega για απολυταρχισμό, τον Τύπο της Αριστεράς της Λατινικής Αμερικής (όπως το Telesur) να επικαλείται ιμπεριαλιστικές συνωμοσίες και την εναλλακτική και φιλελεύθερη Αριστερά να αξιώνει με αμφίβολους ισχυρισμούς την εκκίνηση μιας νέας επαναστατικής περιόδου.
Η αντιπρόεδρος Rosario Murillo αναφερόταν στους διαδηλωτές ως μια «μικροσκοπική» ομάδα, που απαρτίζεται από «βρικόλακες» διψασμένους για αίμα, ενώ ο Πρόεδρος Ortega – ο οποίος εμφανίστηκε μόνο μετά από τέσσερις ημέρες βίας – τους χαρακτήριζε «εγκληματίες» και «παραβατικούς». Την πέμπτη μέρα, η κυβέρνηση υπέκυψε και σταμάτησε τις μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν έχει ακόμη αναλάβει καμία ευθύνη για τη βία.
Ο αριθμός των νεκρών και των τραυματιών ποικίλλουν τρομερά, όπως και οι αριθμοί των τραυματιών και των συλληφθέντων. Οι περισσότερες πηγές αρχικά συγκέντρωσαν περίπου 40 νεκρούς από τα επεισόδια βίας, αλλά με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε περισσότερους από 60 ανθρώπους. Είναι ανησυχητικό ότι ίσως να μην γίνει γνωστός ο ακριβής αριθμός, γιατί για να μπορέσει κανείς να πάρει το σώμα του αγαπημένου του προσώπου, πρέπει να υπογράψει μια δήλωση παραίτησης από οποιαδήποτε καταγγελία του θανάτου. Εάν δεν υπογράψει, το σώμα πρέπει να σταλεί στο ιατροδικαστικό εργαστήριο, όπου θα υποβληθεί σε αυτοψία για να προσδιοριστεί η αιτία του θανάτου. Οι οικογένειες μέσα στην θλίψη τους ζητούν δικαιοσύνη, αλλά επίσης ζητούν να θάψουν τους γιους τους με αξιοπρέπεια και να διατηρήσουν τη δουλειά τους. Είναι μια αδύνατη επιλογή για αρκετούς. Αυτή την εβδομάδα, ωστόσο, αρκετές οικογένειες εκταφίασαν τα σώματα των παιδιών τους, για να επιτρέψουν την αυτοψία. Σε αυτές τις αποφάσεις, ως υπεύθυνοι για τους θανάτους διαπιστώθηκε ότι ήταν οι ελεύθεροι σκοπευτές. Γενικότερα, οι κανόνες με τους οποίους παίζεται αυτό το παιχνίδι ενδέχεται να μην επιτρέψουν να μαθευτεί ο πραγματικός αριθμός των νεκρών.
Λέγεται ότι οι φοιτητικές διαδηλώσεις οδήγησαν στη γενίκευση της εξέγερσης. Ποια είναι τα αιτήματά τους και πώς συνδέονται με τα γενικότερα κοινωνικά ζητήματα;
Στη νεότερη ιστορία, οι έμπιστοι του κόμματος έχουν κυριαρχήσει στη φοιτητική ηγεσία στη Νικαράγουα και το μεγαλύτερο νεολαιίστικο κίνημα ήταν η JS (Νεολαία Σαντινίστας). Η εθνική πανεπιστημιακή φοιτητική ένωση UNEN είναι φιλοκυβερνητική, με παραρτήματα σε όλα τα πανεπιστήμια, αλλά είναι ιδιαίτερα δραστήρια στο UNAN, το μεγαλύτερο δημόσιο πανεπιστήμιο στη χώρα. Η UNEN ηγήθηκε της ιστορικής φοιτητικής κινητοποίησης για τη προστασία του, συνταγματικά κατοχυρωμένου, 6% του προϋπολογισμού για τη τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτά όμως συνέβαιναν κατά τη προηγούμενη διακυβέρνηση της χώρας από τον Arnoldo Aleman. Επικριτές σημειώνουν ότι ένας από τους βασικούς, πλέον, ρόλους της UNEN έιναι η οριοθέτηση των φοιτητών/τριών που λαμβάνουν κρατικές υποτροφίες, με τη συμμετοχή τους σε φιλοκυβερνητικά κινήματα και εκδηλώσεις, για παράδειγμα.
Η JS είναι η νεολαία του FSLN. Επίσημα είναι οι πρώτοι ανταποκριτές και οργανωτές εκστρατειών υγείας στη κοινωνία και τις γειτονιές· ιστορικά ήταν κεντρικοί μοχλοί κυβερνητικών κοινωνικών προγραμμάτων, όπως η επιτυχημένη καμπάνια ενάντια στον αναλφαβητισμό. Ήταν το κλειδί της στρατολόγησης και αποτελούσαν μεγάλο κομμάτι του στρατού. Η οργάνωσή τους ήταν έντονα ιεραρχική και κάθε άλλο παρά αυτόνομη. Στις πιο πρόσφατες αναβιώσεις τους δεν ασχολούνται μόνο με κοινωνικές υπηρεσίες αλλά, όλο και περισσότερο, αναγνωρίζονται ως καταπιεστικοί ασκητές κοινωνικού ελέγχου. Εμφανίζονται σε διαδηλώσεις, με συγκεκριμένη αμφίεση· συνήθως φορούν άσπρα μπλουζάκια με συνθήματα του κόμματος και κράνη για να κρύψουν, δήθεν, τη ταυτότητά τους. Το σκοτεινό σημείο σε μια επιχειρούμενη ανάλυση της JS είναι να παρατηρήσει κανείς ποιο είναι το ποσοστό στην οργάνωση των αλτρουιστών φοιτητών/τριών μελών του κόμματος και ποιο των τραμπούκων, που αποτελούν το άσχημο δημόσιο πρόσωπό τους. Υπάρχουν σκέψεις ότι η κυβέρνηση πληρώνει λούμπεν δυσαρεστημένους πολίτες να τους ακολουθήσουν και να κάνουν τη βρώμικη δουλειά.
Η σημερινή φοιτητική εξέγερση απέχει παρασάγκας από αυτό το μοντέλο. Υπάρχουν ουσιαστικά τρεις φοιτητικές ομάδες· οι ανεξάρτητοι, το συντονιστικό και το πιο μαχητικό κίνημα της 19ης Απριλίου. Αυτά τα κινήματα είναι καινούρια και εξελισσόμενα, αλλά, τις μέρες που ακολούθησαν την καταστολή εμφανίστηκαν με παρόμοια αιτήματα. Μεταδόθηκαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στάλθηκαν στην Εκκλησία για να ληφθούν υπόψη εν όψει του εθνικού διαλόγου. Ωστόσο, δεν έχει ξεκαθαριστεί ποιος θα εκπροσωπήσει το φοιτητικό κίνημα, σε περίπτωση που υπάρξει επίσημη πρόσκληση.
Το οργανωτικό μοντέλο που έχει υιοθετηθεί είναι αρκετά οριζόντιο, υιοθετώντας, προς το παρόν, ένα σύστημα μεταβατικής και συμμετοχικής ηγεσίας. Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι ένα από τα βασικά αιτήματα είναι η καθαίρεση της κομματικής ηγεσίας της UNEN και η διεξαγωγή ελεύθερων δημοκρατικών εκλογών για την ανάδειξη νέων φοιτητικών οργανώσεων και ηγετών. Τα επίσημα κρατικά μέσα ήταν φαινομενικά ανίκανα να αντιληφθούν ότι ένα αυτοκατευθυνόμενο φοιτητικό κίνημα θα μπορούσε να συσπειρώσει τόσο μεγάλες κινητοποιήσεις. Αντίθετα, κυβερνητικές πηγές υποστήριζαν ότι οι φοιτητές υποκινούνταν από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αντλώντας τη δύναμή τους από κεφάλαια του εξωτερικού. Και τα δύο προγράμματα ανάπτυξης νεανικής ηγεσίας φαίνεται ότι λειτούργησαν· όχι όμως προς μια κατεύθυνση που μπορεί να αντιληφθεί η κυβερνηση.
Ουσιαστικά, τα αιτήματα των φοιτητών είναι :
1. Ο Ortega και η οικογένειά του να εγκαταλείψουν την εξουσία.
2. Να διασφαλιστεί η ασφάλεια των φοιτητών και των οικογενειών τους και να απελευθερωθούν οι τελευταίοι κρατούμενοι.
3. Να σταματήσει η καταστολή.
4. Να διεξαχθεί ανεξάρτητη διεθνής έρευνα για τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί.
5. Να απομακρυνθεί η ηγεσία της UNEN απο τη θέση της.
6. Ο εθνικός διάλογος να συμπεριλάβει παραδοσιακά αποκλεισμένες ομάδες, όπως το γυναικείο κίνημα.
7. Ο διάλογος να είναι ανοιχτός, δημόσιος και με διαφάνεια.
Η διαδικασία επιλογής των εκπροσώπων των φοιτητών δεν είχε ολοκληρωθεί όταν ο καρδινάλιος Brenes εξέδωσε τελεσίγραφο για την εκκίνηση του διαλόγου. Κάποιοι φοιτητές συμμετείχαν, με τις διαφωνίες να συνεχίζονται ανάμεσα στις ομάδες, αφήνωντας ερωτήματα για το ποιούς τελικά εκπροσωπούν αυτοί οι φοιτητές.
Ποιος είναι ο ρόλος της Καθολικής Εκκλησίας στην Νικαράγουα και για ποιο λόγο πήρε την πρωτοβουλία για τις κινητοποίησεις;
Η απάντηση σε αυτό είναι πιο περίπλοκη από ό, τι νομίζω ότι μπορώ να κάνω με δίκαιο τρόπο. Αλλά είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι στη Νικαράγουα υπάρχει μόνο ονομαστικός διαχωρισμός της εκκλησίας και του κράτους. Η επιρροή και η ισχύς μοιράζονται. Και υπάρχουν δύο τάσεις στην καθολική εκκλησία – η προοδευτική και η συντηρητική. Οι προσανατολισμοί της επισκοπής ποικίλλουν.
Για να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα σχετικά με την τρέχουσα κρίση, αυτό που έχει σημασία ίσως είναι ότι: 1) η καθολική εκκλησία είχε σημαντικό πολιτικό ρόλο στη χώρα επί Ortega – το μότο του είναι ότι διαχειρίζεται ένα κράτος σοσιαλιστικό και χριστιανικό. 2) η Επισκοπική Διάσκεψη της Νικαράγουας (CEN) υπήρξε ένας κραυγαλέος αντίπαλος σε ορισμένες κυβερνητικές πολιτικές, συμπλέοντας συχνά με αντιμαχόμενες δυνάμεις και κοινωνικά κινήματα. 3) Ο Ortega έχει λάβει αρκετή νομιμότητα από τη πρόσφατη του αγάπη για την εκκλησία και είναι ένας από τους πιο αναγκαίους συμμάχους της. 4) η καθολική εκκλησία στήριξε αμέσως τους φοιτητές διαδηλωτές, προσφέροντάς τους ένα αποθετήριο για δωρεές πολιτών στον εθνικό καθεδρικό ναό – δωρεές που άρχισαν να διασκορπίζονται μόλις οι μαθητές δήλωσαν ότι καταλάμβαναν τα πανεπιστήμια (και επομένως θα χρειαζόταν προμήθειες) και 5) στο τέλος της εβδομάδας της βίας, ο Καρδινάλιος Brenes κλήθηκε να παρέμβει για να διαμεσολαβήσει για έναν εθνικό διάλογο που είχε ζητήσει ο Ortega, αρχικά μόνο με το COSEP. Μετά από τις διαβουλεύσεις, ο Brenes συμφώνησε και λίγο αργότερα κάλεσε μια εθνική πορεία για ειρήνη.
Η εκκλησία έκανε επίσης δήλωση που αποσαφηνίζει τη θέση της. Συνοπτικά στην ιστοσελίδα της, λέει ότι: “Μετά από βαθιά προσευχή και προβληματισμό, η Επισκοπική Διάσκεψη της Νικαράγουα, την Τρίτη το απόγευμα, στις 24 Απριλίου, εξέδωσε ανακοινωθέν με το οποίο αποδέχτηκε να είναι διαμεσολαβητής και μάρτυρας του διαλόγου που πρότεινε στην κυβέρνηση, τονίζοντας την ανάγκη δημουργίας ενός στοιχειώδους περιβάλλοντος με τους κατάλληλους όρους για την πραγματοποίηση αυτού του διαλόγου, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και η απελευθέρωση των νέων · η απόσυρση των δυνάμεων καταστολής, της αστυνομίας και των ειδικών δυνάμεων· επιπλέον η ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου · η δημοσίευση ενός νέου προεδρικού διατάγματος [έναντι] των μεταρρυθμίσεων του INSS …; η αναζήτηση των εξαφανισθέντων [ζητώντας την κατάρτιση ενός καταλόγου] από τους οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων · ανοικτή ατζέντα για τους άμεσα εμπλεκόμενους στον διάλογο φορείς και μια αρχική πρόταση από τους φορείς αυτούς … Οι Επισκόποι της Νικαράγουας έκριναν σκόπιμο ένα μήνα μετά την έναρξη του εθνικού διαλόγου να σταματήσουμε να αξιολογούμε τη βούληση, την εφαρμογή και τη σοβαρή και πραγματική εκπλήρωση στην οποία έχουν έρθει τα κόμματα. Εάν οι επισκόποι της Επισκοπικής Διάσκεψης της Νικαράγουας εκτιμήσουν ότι αυτά τα βήματα δεν λαμβάνονται υπόψη, θα ενημερώσουμε τον λαό του Θεού ότι αυτό δεν είναι δυνατό και ότι δεν θα μπορούσε να ακολουθηθεί. Πιστεύουμε επίσης ότι ο στόχος αυτού του Εθνικού Διαλόγου πρέπει να είναι “να επανεξετάσει το πολιτικό σύστημα της Νικαράγουα από τις ρίζες του, να επιτύχει μια αυθεντική δημοκρατία”.
Είναι σαφές ότι ο ρόλος της έχει γίνει καίριος για κάθε μελλοντική ειρήνευση στη χώρα.
Εκτιμάτε ότι οι διαμαρτυρίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην παραίτηση του Ortega και πως θα μπορούσε να φανταστεί κανείς την επόμενη μέρα από μια τέτοια εξέλιξη στην Νικαράγουα;
Έχοντας καλέσει εθνικό διάλογο για το θέμα, ο Ortega αγοράζει χρόνο. Ωστόσο, οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται, επικρατεί μια σχετική ειρήνευση, η οποία είναι εύθραυστη. Δεν υπάρχουν ακόμη ξεκάθαροι όροι για τον διάλογο αυτό, εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών δεν έχουν ακόμη διαπιστευθεί, και ο Ortega συνεχίζει να αρνείται τον πολιτειακό του ρόλο, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τις κριτικές που του ασκούνται. Ενδεικτικό της στάσης του αυτής, είναι το κυνικό του ραντεβού με τον Gustavo Porras ως επικεφαλής κυβερνητικής έρευνας για τη διερεύνηση των θανάτων. Ο κατηγορούμενος ερευνά τον κατηγορούμενο.
Ο Ortega βρίσκεται στην εξουσία συνολικά 22 χρόνια, και συνεχόμενα από το 2007. Έχει μετατρέψει εξ ολοκλήρου την χώρα σε μία μονοκομματική, οικογενειοκρατική δυναστεία μέσω εκλογικών, νομικών, οικονομικών και νομοθετικών μεταρρυθμίσεων διασφαλίζοντας την κυριαρχία του ίδιου και της οικογένειάς του στην κυβέρνηση ενώ παράλληλα δημιουργεί ένα κλίμα νεοφιλελεύθερης πολιτικής φιλικής και προστατευτικής προς τις επιχειρήσεις. Πολλοί περιμένουν ότι ο Ortega, 72 ετών σήμερα , θα βασιστεί στην πανούργα του πολιτική εμπειρία για να αγοράσει χρόνο μέσα από τον επερχόμενο διάλογο – και ότι η διαδικασία είναι όλη ένα παραπέτασμα καπνού. Δεδομένης της αδύναμης αντιπολίτευσης, της σχεδόν εμφανούς έλλειψης μιας αριστερής εναλλακτικής συγκρινόμενης με μια σειρά οργανωμένων δεξιών δυνάμεων που τρίβουν τα χέρια τους στην πρώτη ευκαιρία για ανάληψη της εξουσίας, το μέλλον του Ortega και της Νικαράγουα δεν προβλέπεται αισιόδοξο.
Όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις για την Κοινωνική Ασφάλιση, ένας αναλυτής από την οργάνωση «Συμβούλιο για τα ζητήματα του Ημισφαιρίου (Coha)» έγραψε: «Υποστηριζόμενος από την Καθολική εκκλησία, ένας νέος διάλογος σχεδιάζεται και το Ανώτατο Συμβούλιο Επιχειρηματικότητας και η κυβέρνηση εμφανίζονται πρόθυμοι να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τις μεταρρυθμίσεις στο INSS- και τώρα, περισσότερο από πιθανό είναι, για μια σειρά άλλων ζητημάτων. Ωστόσο μετά την τελευταία εβδομάδα, είναι πιθανό ότι τα αποτελέσματα αυτής της διαπραγμάτευσης θα είναι χειρότερα για τους συνταξιούχους της Νικαράγουα από τις μεταρρυθμίσεις που σχεδίαζε ο Ortega. Τουλάχιστον το ΔΝΤ και ο ιδιωτικός τομέας θα είναι ευχαριστημένοι»
Ποια είναι η συμβολή του αυτόνομου κινήματος γυναικών στην εξέγερση; Σε τι συνίσταται το κάλεσμά τους για την «πρώτη φάση μιας εθνικής απεργίας»;
Το Αυτόνομο Γυναικείο Κίνημα (MAM) έχει δεχθεί επίθεση από τον Ortega και αντιστέκεται σε αυτόν από το 2007, όταν ο Ortega συνέλαβε την ηγεσία του κινήματος και έθεσε εκτός νόμου το δικαίωμα άμβλωσης. Κάθε χρόνο, νέα ακόμη πιο αυστηρά μέτρα εφαρμόζονται για διοργανώσεις όπως η Διεθνής Ημέρα για την Γυναίκα και για πορείες ενάντια στη βία των γυναικών.
Την πρώτη μέρα από το πρόσφατο κύμα των διαδηλώσεων, οι φιλοκυβερνητικοί αντιδιαδηλωτές επιτέθηκαν σε μία από τις ηγέτιδες του γυναικείου κινήματος (ΜΑΜ) την Ana Quiroz, αφήνοντας την με 14 ράμματα στο κεφάλι και δύο σπασμένα δάκτυλα.
Μετά την καταγγελία στην οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η MAM κάλεσε “στο πρώτο βήμα μιας εθνικής απεργίας”, που θα αποτελείται από γυναίκες που κρατούν τα παιδιά τους μακριά από τα σχολεία, προκειμένου να τα προστατεύσουν από περισσότερη βία. Και ενώ η λειτουργία στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν έχει επιστρέψει σε μια κανονικότητα, καθώς επίσης πολλά τμήματα πανεπιστημίων παραμένουν κλειστά, τα αποτελέσματα του καλέσματος είναι περιορισμένα, και η απουσία από τα σχολεία δεν φαίνεται να αποδίδεται σε αυτό.
Με παρόμοιες προκαταλήψεις, όμως, αυτή την εβδομάδα στην εφημερίδα La Prensa, ο Michael Healy, ο οποίος καλείται να συμμετάσχει στον εθνικό διάλογο ως εκπρόσωπος του ιδιωτικού τομέα και μέλος της COSEP, δήλωσε δημοσίως ότι εάν αποτύχει ο διάλογος, μια εθνική απεργία είναι πιθανή.
Συμπέρασμα:
Είναι εμφανές σήμερα στη Νικαράγουα ότι υπάρχουν παραπάνω από μία εκδοχές της αλήθειας για τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων. Μόνο διαβάζοντας ανάμεσα από τις γραμμές μπορεί κανείς να καταλάβει τι συνέβη. Το πολιτικό συμφέρον της καπιταλιστικής τάξης εκεί, όπως και παντού, χρησιμοποιούσε πάντα τις λαϊκές διαμαρτυρίες για δικούς της σκοπούς. Η αυθόρμητη εξέγερση των περασμένων εβδομάδων δεν αποτελεί εξαίρεση. Τα κόμματα της Δεξιάς που εκπροσωπούν το κεφάλαιο στη Νικαράγουα, όπως και οι ομόλογοί τους στις ΗΠΑ, τρίβουν τα χέρια τους με τις ευκαιρίες που τους ανοίγονται με το διάλογο που διστακτικά ξεκίνησε ο Ortega. Είναι ένα αρρωστημένο αποτέλεσμα, αλλά εν μέρει αναμενόμενο. Η σκληρή πραγματικότητα των λαϊκών εξεγέρσεων είναι ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα που πρέπει να γίνουν πέρα από το να βγει απλά ο κόσμος στους δρόμους.
Οι δυνάμεις καταστολής του καθεστώτος Ortega, με τη καταπιεστική αυταρχική νεοφιλελεύθερη πολιτική τους πλατφόρμα παρουσιάζουν, για πολλά χρόνια, μια απαρχαιωμένη και εκφυλισμένη εκδοχή μιας αυτοαποκαλούμενης σοσιαλιστικής πολιτικής. Εν τω μεταξύ, η κριτικά σκεπτόμενη προοδευτική Αριστερά της Νικαράγουα έχει περιθωριοποιηθεί ακόμα περισσότερο και βρίσκεται κατακερματισμένη. Θα είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι απίθανο, το αποτέλεσμα της εξέγερσης να διορθώσει αυτό το ιστορικό γεγονός. Η προοδευτική Αριστερά βρίσκεται σε πολύ μειονεκτική θέση, καθώς απ’ ότι φαίνεται θα απουσιάζει παντελώς από τον επικείμενο «διάλογο». Το Ανώτατο Συμβούλιο Επιχειρηματικότητας (COSEP) και η Καθολική Εκκλησία είναι οι βασικοί παίχτες στο τραπέζι αυτή τη στιγμή. Η Εκκλησία απαιτεί τη συμμετοχή των φοιτητών. Εφόσον όμως ήταν μια λαϊκή εξέγερση και όχι το αποτέλεσμα μιας χρόνια οργανωμένης αντίστασης, ποιός άλλος θα κάτσει στο τραπέζι;
Η δυναμική αυτή τη στιγμή είναι τόσο ανησυχητική όσο και η περίοδος της καταπίεσης. Είναι αλήθεια ότι η εξέγερση ήταν μια άκρως αναγκαία δράση ενδυνάμωσης της νεολαίας· μιας νεολαίας αποπροσανατολισμένης, απογοητευμένης, εξαγριωμένης. Μιας νεολαίας που κατέστη ανίκανη από ένα πολιτικό κόμμα-οικογένεια-κράτος που μανιωδώς καλλιέργησε και κρατήθηκε απεγνωσμένα στην εξουσία για το κόμμα και τα μέλη του. Η ελπίδα θα έρθει με συνεχείς κινητοποιήσεις και συσπείρωση της προοδευτικής αριστερής σκέψης, με οργάνωση από τα κάτω, συμπόρευση με αυθεντικές εργατικές οργανώσεις (ό,τι έχει απομείνει) και ριζοσπαστικά κοινωνικά κινήματα. Ίσως τότε να μπορέσει να επανέλθει στο προσκήνιο μια προοδευτική επαναστατική Αριστερά στη Νικαράγουα. Για αυτό αξίζει και πάντα άξιζε να μάχεται κανείς.
Επίλογος:
Ο Εθνικός Διάλογος – που περιλαμβάνει τη κυβέρνηση, COSEP (Ανώτατο Συμβούλιο Ιδιωτικής Επιχειρηματικότητας), επιλεγμένες ΜΚΟ και ομάδες της αντιπολίτευσης – ξεκίνησε την Τετάρτη 16 Μαΐου. Έλαβε χώρα στην αρχιεπισκοπή της Μανάγκουα με τηλεοπτική κάλυψη, όπου ένας από τους επισκόπους της Κεντρικής Επισκοπής της Νικαράγκουα κάλεσε τον κόσμο να προσευχηθεί – όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως περίμενε ο Ortega. Αμέσως ένας φοιτητής σηκώθηκε, διακόπτοντας παθιασμένα την ομιλία, απαιτώντας να σταματήσει άμεσα η συνεχιζόμενη καταπίεση. Ο φοιτητής υπενθύμισε στον Ortega ότι ο διάλογος δεν είναι δυνατό να ξεκινήσει όσο ο ίδιος παραμένει στην εξουσία. Οι εντάσεις συνεχίστηκαν σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας· στο τέλος της πρώτης μέρας δεν υπήρξε καμία συμφωνία. Με τον τελευταίο θάνατο μόλις μία νύχτα πριν την έναρξη του Διαλόγου ο Ortega, ωστόσο, συμφώνησε τελικά να επιτρέψει στην IAHCR (Παναμερικανική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα) να εισέλθει στη χώρα.
1. Στην Νικαράγουα, οι εργαζόμενοι με τυπική μορφή απασχόλησης τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα πληρώνουν εισφορές που καλύπτουν τις συντάξεις και την πρόσβαση σε ένα πακέτο υπηρεσιών του συστήματος υγείας. Υπάρχουν περίπου 920.000, 56% άνδρες και 43% γυναίκες ασφαλισμένες με τους συνταξιούχους να ανέρχονται σε 250.000, ανάμεσά τους χήρες, μητέρες των ηρώων της επανάστασης, ανάπηροι στρατιώτες (από το FSLN και του Contras).