Στον Βαρδάρη της Θεσσαλονίκης, μέσα στην Αμερικάνικη αγορά σε μια πολυκατοικία που στεγάζεται και ο κινηματογράφος «ΛΑΪΚΟΝ» βρίσκεται ένα σχολείο. Για όσους μπαίνουν πρώτη φορά μέσα φαίνεται σαν ένα κανονικό σχολείο με τις αίθουσες, τους μαυροπίνακες και το κουδούνι να χτυπάει για το διάλειμμα, για όσους όμως έρχονται καθημερινά το 1ο ΣΔΕ Θεσσαλονίκης είναι ένας τρόπος για να σταθείς ξανά στα πόδια σου.
Γράφει η Σταυρούλα Πουλημένη για το stokokkino.gr
Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας που στεγάζεται σε δομή του ΟΚΑΝΑ άνοιξε τις πόρτες του τον Νοέμβριο του 2015 για ωφελούμενους του ΟΚΑΝΑ με στόχο την επαναπροσέγγιση των ανθρώπων που έχουν απεξαρτηθεί ή βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης στην εκπαίδευση και σε εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής από τις οποίες είχαν για χρόνια απομακρυνθεί.
Ο λόγος που επιλέχτηκε το ΣΔΕ να ενταχθεί σε δομή του ΟΚΑΝΑ ήταν η διαπίστωση ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που βρίσκονται σε πρόγραμμα απεξάρτησης δεν είχαν καν απολυτήριο Γυμνασίου και λίγες έως και καθόλου δυνατότητες να προσεγγίσουν την διαδικασία μάθησης. Αυτή την στιγμή παρακολουθούν το πρόγραμμα του σχολείου 25 άτομα, ηλικίας 18 και άνω με τους περισσότερους να βρίσκονται ήδη στον δεύτερο χρόνο σπουδών.
«Πολλά από τα παιδιά που παρακολουθούν σήμερα το ΣΔΕ δεν γνώριζαν καν ότι μπορούν να παρακολουθήσουν ένα τέτοιο σχολείο» αναφέρει ο Σ. Τοκαλατσίδης καθηγητής στο σχολείο με την Αλέκα Κρασοπούλου, επίσης καθηγήτρια εκεί να εξηγεί ότι «στην αρχή οι μαθητές ήταν φοβισμένοι να μιλήσουν, στη συνέχεια και μετά τις επισκέψεις μας σε μουσεία και καλλιτεχνικά δρώμενα ενισχύθηκε και η αυτοπεποίθησή τους και η αίσθηση της αξιοπρέπειας και της προσδοκίας για το δικαίωμα στην εκπαίδευση και σε μια «κανονικότητα» από την οποία είχαν για χρόνια απομακρυνθεί».
Στο σχολείο αυτό συνυπάρχουν άτομα με και άλλα χωρίς κανένα υποστηρικτικό περιβάλλον, τα οποία στο παρελθόν έκαναν χρήση ουσιών και τώρα συνεχίζουν ή ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα απεξάρτησης.
«Για μένα παρά τα 15 χρόνια εμπειρίας στην εκπαίδευση, το σχολείο εδώ με έκανε να ξανααισθανθώ νέος. Γιατί το ΣΔΕ αυτό, όπως φυσικά και τα υπόλοιπα, προσπαθεί να βοηθήσει στην δημιουργία μιας διαφορετικής επαφής με την μαθησιακή διαδικασία, προσπαθεί τα άτομα που συμμετέχουν στο σχολείο να ξαναγαπήσουν τη γνώση χωρίς να ακολουθείται το κλασσικό εξετασιοκεντρικό σύστημα του κλασσικού σχολείου» συνεχίζει ο κ. Τοκαλατσίδης.
«Εγώ άρχισα για πλάκα, όταν μου ανέφερε την ύπαρξη του σχολείου το πρόσωπο αναφοράς μου. Τελικά εδώ έμαθα πράγματα εντελώς καινούρια για μένα, μπόρεσα να γνωρίσω την άλλη πλευρά του εαυτού μου» λέει ο Δημήτρης που βρίσκεται στον δεύτερο κύκλο σπουδών.
Οι μαθητές του σχολείου είδαν πολλές πόρτες να κλείνουν στη ζωή τους, έτσι το σχολείο αυτό είναι, όπως λένε, ένα «νέο άνοιγμα στην κοινωνία» και μία έξοδος από το περιθώριο. Την Τετάρτη , στις 15 του μήνα οι μαθητές του 1ου ΣΔΕ δίνουν έναν φιλικό αγώνα Μπάσκετ μαζί με βετεράνους της ΧΑΝΘ στις 11:30 το πρωί στην ΧΑΝΘ και μας καλούν όλους να συμμετάσχουμε για να δούμε την προσπάθειά του που δεν έχει να κάνει φυσικά μόνο με το αθλητικό γεγονός.
Ο δρόμος της εκπαίδευσης κόντρα στο κοινωνικό περιθώριο
«Η αρχή ήταν δύσκολη, είμαι 43 τώρα και έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που άφησα το Γυμνάσιο. Στην αρχή όταν ξεκινήσαμε ντρεπόμουν, δεν είναι εύκολο να ξαναρχίζει κανείς σχολείο, φοβάται αν θα τον αποδεχτούν οι υπόλοιποι, υπάρχουν θέματα που αρχικά με έκαναν να διστάζω. Πήρα την απόφαση και πλέον έχω μεγάλο ενδιαφέρον και αγάπη για το γεγονός ότι η μάθηση πηγαίνει παράλληλα με την θεραπεία μου» εξηγεί η Ευανθία για τον δύσβατο πολλές φορές δρόμο για την επανένταξη.
Ο Θωμάς είναι γραφίστας. Έχει τελειώσει το δημοτικό και έχει σπουδάσει στο παρελθόν γραφιστική. «Για μένα είναι μια καλή ευκαιρία να μάθω κάτι παραπάνω και να συνεχίσω τις σπουδές μου, είχα δυσκολία να βρω δουλειά. Ο φόβος μου ήταν πως θα μας φερθούν οι καθηγητές μας. Σκεφτόμουν ότι είναι ιδιαίτερα αποθαρρυντικό όταν π.χ. δεν τα πας καλά με τα μαθήματα να μην ασχολείται κανένας μαζί σου. Εδώ γίνεται το αντίθετο, μας προσέχουν πολύ, κάνουν αυτό που θα έπρεπε να κάνουν σε όλα τα δημόσια σχολεία» τονίζει με τον Αντώνη να παίρνει τον λόγο:
«Εμένα η δουλειά μου είναι στην καντίνα, ελεύθερος επαγγελματίας. Ένοιωθα ότι η παιδεία ήταν κάτι που δεν θα μπορούσα να προσεγγίσω. Αυτό το συναίσθημα με κυνηγάει από όταν παράτησα το δημοτικό και η αλήθεια είναι ότι πρώτη φορά στα 47 μου άρχισα να το αποδομώ, εδώ. Όσο και να σας φαίνεται απλό, εδώ παίρνω εφόδια όχι μόνο για την δουλειά μου αλλά συνολικά για την ζωή μου».
Το σπάσιμο της απομόνωσης και των ατελείωτων ωρών χωρίς καμία ενασχόληση είναι για έναν νυν ή πρώην χρήστη η γέφυρα με την κοινωνία αλλά και μια προσπάθεια συλλογικής προστασίας των συμμετεχόντων για να μην επιστρέψουν στην εξάρτηση.
«Είναι εφτά χρόνια που έχω φύγει από την Θεσσαλονίκη και επί εφτά χρόνια ζούσα απομονωμένος, είχα πάθει κατάθλιψη. Αυτό που με έκανε να νιώσω εδώ διαφορετικά είναι ότι λειτουργούμε σαν οικογένεια, οι καθηγητές στηρίζουν τους πιο αδύναμους, δεν υπάρχει ανταγωνισμός, δεν υπάρχει το αίσθημα ότι εγώ έχω μείνει πίσω» τονίζει ο Θανάσης με τον Χρήστο να συμπληρώνει «Από το να είμαι στην πιάτσα χίλιες φορές να είμαι εδώ. Για μένα το σχολείο σημαίνει πολλά. Έκλεισε το μαγαζί το οποίο διατηρούσα λόγω κρίσης, και αυτό που ελπίζω τώρα είναι να πάρω το απολυτήριο και να ξαναψάξω για δουλειά. Μπαίνουμε σε χώρους που δεν είχαμε ξαναμπεί, εκθέσεις, μουσεία, θέατρα, αυτά τα πράγματα ήταν άγνωστα σε μας»
Ένας αγώνας για την δύναμη για ζωή
«Ο αγώνας της Τετάρτης είναι μια καλή ευκαιρία να δει και ο κόσμος της χρήσης αλλά και ο υπόλοιπος τί έχουμε καταφέρει, την όλη προσπάθεια που γίνεται για την δική μας ζωή αλλά και ένα μήνυμα παρότρυνσης σε όσους δεν έχουν ξεκινήσει την προσπάθεια ακόμη. Εξάλλου στους αγώνες αυτούς δεν υπάρχουν νικητές ούτε ηττημένοι», εξηγεί ο Δημήτρης που μετά από διάφορες περιπέτειες με την υγεία του αποφάσισε να δείξει και στον εαυτό του και στην κοινωνία ότι υπάρχει ελπίδα μετά την χρήση.
Εξάλλου ο αγώνας αυτός, όπως και συνολικά η λειτουργία του σχολείου, είναι ένα “καμπανάκι” προς μερίδες της κοινωνίας που πολλές φορές αντιμετωπίζουν με ρατσισμό ή αδιαφορία τους πρώην και νυν χρήστες.
«Πρέπει να σταματήσουν να μας βλέπουν ως σκουπίδια, μπορούμε να κάνουμε τα πάντα, αρχικά να υπάρχει μια πρόνοια και για εμάς, το σχολείο αυτό είναι κάτι» καταλήγει ο Θανάσης.
«Όλη αυτή η διαδρομή είναι κάτι παραπάνω από όμορφη. Είναι αυτό που λέει και η αφίσα για τον αγώνα της Τετάρτης, δύναμη ζωής, μαθαίνουμε όλοι μαζί, λυπόμαστε όλοι μαζί, σπάμε ταμπού και στερεότυπα και προσπαθούμε να διώξουμε αυτή την «ομίχλη» που μας κρατούσε σε απόσταση» εξηγεί για την διαδικασία της εκπαίδευσης η Αλέκα Κρασοπούλου διευκρινίζοντας ότι «Το ΣΔΕ δεν υστερεί σε τίποτα από τα άλλα σχολεία. Διαθέτει επιπλέον μια μετασχηματιστική παιδαγωγική δυνατότητα τόσο για τους μαθητές όσο και για μας τους εκπαιδευτικούς»
Ωστόσο επειδή ακριβώς το σχολείο δεν λειτουργεί σε συνθήκες εργαστηρίου, καλείται να αντιμετωπίσει πτυχές ενός δύσκολου και επίπονου αγώνα για την απεξάρτηση με τη δουλειά εκεί να εμπεριέχει συχνά και ισχυρές δόσεις ματαίωσης.
Η απουσία πραγματικών δυνατοτήτων για εύρεση εργασίας μετά το πέρας της φοίτησης λειτουργεί πολλές φορές αποθαρρυντικά καθώς τα μόνα υποστηρικτικά εργαλεία για να μπορέσει να επιβιώσει κάποιος πρώην χρήστης είναι τα επιδόματα πρόνοιας.
Να σημειωθεί ακόμη ότι και στο σχολείο αυτό, η έλλειψη προσωπικού αγγίζει το 50% με τους εκπαιδευτικούς να πρέπει να καλύψουν όλα τα κενά που υπάρχουν κάνοντας πολλές φορές υπεράνθρωπες προσπάθειες.
1487063571.jpg)
Ματαιώσεις αλλά και απίστευτες στιγμές χαράς
«Υπάρχουν φορές που εκεί που ένα παιδί πηγαίνει καλά στο στάδιο της απεξάρτησης το βλέπεις να ξαναγυρίζει πίσω από την αρχή. Ο βαθμός δυσκολίας είναι μεγάλος καθώς η χρήση δεν έχει πολλές φορές γυρισμό και δεν εννοώ μόνο τον θάνατο αλλά και δικαστικές εμπλοκές, φυλακή, προβλήματα υγείας, οικογενειακά και κοινωνικά προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος ένας πρώην η νυν χρήστης που ζει για χρόνια στο περιθώριο. Έτσι η δουλειά μας εδώ και κυρίως των εκπαιδευτικών έχει ως στόχο να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον υποστηρικτικό και αυτό αποτελεί προτεραιότητα στην δουλειά μας» δηλώνει από την πλευρά της η Ελένη Χριστιά, υπεύθυνη στο Κέντρο Κοινωνικής και Επαγγελματικής Επανένταξης του ΟΚΑΝΑ αναφέροντας ότι στο σχολείο υλοποιούνται εκτός από την βασική εκπαίδευση, προγράμματα διαχείρισης ελεύθερου χρόνου, παραπομπής σε υπηρεσίες προνοιακές αλλά και για εύρεση εργασίας, καθώς και νομική υποστήριξη.
«Εκτός όμως από τις ματαιώσεις υπάρχουν απίστευτες στιγμές χαράς», καταλήγει η κα Χριστιά μιλώντας για την προσπάθεια μιας κοπέλας που μετά από 17 έτη χρήσης όχι μόνο κατάφερε να απεξαρτηθεί αλλά αυτή την στιγμή σπουδάζει στο ανοιχτό πανεπιστήμιο και εργάζεται ως υπάλληλος στον ΟΚΑΝΑ. «Η κοπέλα αυτή έκανε ένα απίστευτο γύρισμα στην ζωή της μέσω και του σχολείου και μάλιστα όταν όλοι γύρω της είχαν σταματήσει να πιστεύουν στο ενδεχόμενο αυτό»