Ένα από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ που είχα τη ευκαιρία να παρακολουθήσω στο πρόσφατο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης ήταν το “Κεντρικό Αεροδρόμιο ΤΗF” του Βραζιλιάνου Καρίμ Αϊνούζ που τιμήθηκε με το Βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας το 2018. Τέμπελχοφ, Βερολίνο. Μία ιστορική διαδρομή από το άλλοτε καμάρι της ναζιστικής Γερμανίας στα σύγχρονα “στρατόπεδα συγκέντρωσης” προσφύγων και μεταναστών. Ένα ταξίδι κατατρεγμένων ανθρώπων που ελπίζουν στην αλληλεγγύη και τη συγκατάβαση του Δυτικού κόσμου. Σιγά σιγά οι αναμνήσεις ξεθωριάζουν, ένας επίμονος έφηβος από τη Συρία έχει βάλει όμως στόχο να μη ξεχάσει.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Μήνα, μήνα… ημέρα, ημέρα. Επώδυνος αγώνας επιβίωσης. Από τη δίνη του πολέμου, πιόνια στο διπλωματικό παιχνίδι ισορροπιών μεταξύ Τουρκίας κι Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι τρομακτικές, οι εφιαλτικές ώρες στην Ελλάδα, οι συνολικές κακουχίες, η αίσθηση ότι πάντα θα είναι φιλοξενούμενοι. Απέναντι τους η γραφειοκρατία να δημιουργεί ατέλειωτες “λίστες προτεραιοτήτων κι αναμονής”. Το κρύο της γερμανικής πρωτεύουσας αποτελεί το μικρότερο πρόβλημα. Εκεί που το άσπρο του χιονιού κουράζει το μάτι, έρχεται η απαλή μουσική να γεμίζει το κενό με σκέψη. Φώτα και θόρυβος.
“Τα πυροτεχνήματα κι ο πόλεμος ακούγονται σχεδόν το ίδιο”. Θυμίζουν την κόλαση της πατρίδας. Παράλληλα καθημερινά ανακοινώνονται τυχεροί. Αγωνία, άγχος, stress, δυσκολία συνεννόησης καθώς δε γνωρίζουν τη γλώσσα. “Δεν έχω πάρει τον μισθό μου και δεν έχω άδεια εργασίας”. Εκμετάλλευση, φόβος για το αύριο που ξημερώνει. Πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος της απέλασης των αιτούντων άσυλο και της βίαιης επαναπροώθησης στον τόπο προέλευσης. Μετατραυματικά σοκ κυριολεκτικά και μεταφορικά που θα κουβαλούν για πάντα στο σώμα και τη ψυχή.
Οικογένειες χωρίζονται. Παιδιά χάνονται. Οι γονείς είναι υποχρεωμένοι να συνεχίσουν κουβαλώντας τον δικό τους σταυρό στην ανηφόρα του προσωπικού Γολγοθά. “Αν γιατρευτεί αυτό, θα γιατρευτεί η ψυχή μου”. Η έγνοια, το μυαλό ταξιδεύει μακριά. Αγωνιά. Κάποιοι- εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα- προσαρμόζονται ευκολότερα. “Οι Γερμανοί δε ξέρουν να λένε ψέματα. Νιώθω ότι είμαι στον Παράδεισο”. Καθαρά θέμα οπτικής και ιδιαζουσών συνθηκών. Ο καθένας δικαιολογείται κι είμαστε σε θέση να τον κατανοήσουμε. Όλα αυτά σε μία εποχή που οι ανισότητες σε παγκόσμια κλίμακα εντείνονται.
Το άσυλο γίνεται για τους “τυχερούς” το πρώτο βήμα για μία καινούρια ζωή. Ακολουθεί η δύσκολη διαδικασία της ένταξης στο κοινωνικό σύνολο, σε μία νέα σκληρή καθημερινότητα υψηλών απαιτήσεων. Οι άνθρωποι προσπαθούν να μη ξεχάσουν τον πολιτισμό τους, να μην αλλοτριωθούν πλήρως. Η σταδιακή ενσωμάτωση είναι μία περίοδος δοκιμασίας. Σίγουρα μπορούν να αισιοδοξούν, ειδικά όταν μιλάμε για ένα κράτος πρόνοιας που εξασφαλίζει τη στοιχειώδη οργάνωση, παιδεία, περίθαλψη και ασφάλεια. Πώς αντέχεις όμως να φτάσεις μέχρι εκεί; Πρέπει να είσαι οπλισμένος με περίσσιο θάρρος, ενδεχομένως θράσος κι ατέλειωτη υπομονή.
Oι μέλισσες της τελευταίας σκηνής… Το αερόστατο να συμβολίζει την απόδραση προς την ελευθερία κι η αντάμωση με τις οικογένειες είναι το ιδανικό σενάριο κι αποτελεί λύτρωση μετά τα βάσανα του ταξιδιού. Δυστυχώς αυτό το χαρούμενο τέλος (σκοπός) δεν έχουν όλες οι ιστορίες. Μένει στο κεντρικό φόντο ένα παιδάκι κι ο ουρανός. Μία νότα ανεμελιάς και προσμονής για ένα καλύτερο αύριο. Είναι αλήθεια πως στην πραγματικότητα συνήθως στο φινάλε δεν κερδίζουν οι “καλοί”. Χρέος όλων μας είναι ωστόσο να προσπαθήσουμε να το αλλάξουμε με κάθε κόστος …
