Ως επιστήμονας για το κλίμα αναρωτιέμαι αν το σύστημα του πλανήτη έχει περάσει το σημείο χωρίς επιστροφή.
Της Joëlle Gergis
Ανατρίχιασα βλέποντας τα απίστευτα ντοκουμέντα από τη μαζική εκκένωση των ανθρώπων που είχαν παγιδευτεί στην ακτογραμμή της νοτιοανατολικής Αυστραλίας.
Για άλλη μια φορά, οι καλοκαιρινές πυρκαγιές έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στις κοινότητες της Αυστραλίας, σε τρομαχτικά αυξανόμενο ρυθμό. Είναι μια απρόβλεπτη συνέχεια των πυρκαγιών που ξεκίνησαν από την άνοιξη ακόμα στο νοτιοανατολικό Κουίνσλαντ και τη βόρεια Νέα Νότια Ουαλία.
Την ώρα που γράφω, το ναυτικό της Αυστραλίας εκκενώνει πάνω από 800 ανθρώπους από την πυρόπληκτη πόλη Μαλακούτα στην ανατολική Βικτόρια. Οι παραθεριστές εγκαταλείπουν τα οχήματά τους με τα παιδικά ποδήλατα δεμένα στην οροφή και τον πάγο να λιώνει στα ψυγειάκια. Άνθρωποι που ήλπιζαν σε μια ξέγνοιαστη απόδραση για την Πρωτοχρονιά βρίσκονται στην αξιοσημείωτη κατάσταση να πρέπει να φύγουν για να σώσουν τη ζωή τους.
Επί του παρόντος, δεκάδες χιλιάδες είναι αποκλεισμένοι στη Νέα Νότια Ουαλία και τη Βικτόρια, όπου έχουν κλείσει οι αυτοκινητόδρομοι, τα σούπερμάρκετ ξεμένουν από τρόφιμα και οι ουρές στα πρατήρια καυσίμων ολοένα και μεγαλώνουν στους δρόμους των ερημωμένων πόλεων. Οι άνθρωποι που το βιώνουν περιγράφουν τις σκηνές αυτές, δικαίως, ως «Αποκαλυπτικές».
Εν τω μεταξύ, οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν την πολύ σοβαρή πιθανότητα να επιστρέψουν και να βρούν τον τόπο τους εντελώς αποτεφρωμένο. Λιωμένα αυτοκίνητα, νεκρά κατοικίδια, κατεστραμμένα αγαπημένα τοπία. Αναμνήσεις μιας ζωής απολύτως ισοπεδωμένες. Καθώς το κλίμα της Αυστραλίας συνεχίζει να θερμαίνεται, ο πιο οικείος και ασφαλής τόπος -το σπίτι μας- απειλείται από έναν ολοένα και πιο επικίνδυνο κόσμο.
Είναι συγκλονιστικό να βλέπουμε στρατιωτικές εκκενώσεις, που συνήθως γίνονται σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου μετά από φυσικές καταστροφές, να συμβαίνουν εδώ την Αυστραλία του 21ου αιώνα. Η τεράστια κλίμακα και ένταση αυτής της κατάστασης έκτακτης ανάγκης έχει ξεπεράσει τη δυνατότητά μας ως έθνος να διαχειριστεί τα τρέχοντα γεγονότα. Όχι απλά σε μία περιοχή με ένα συγκεκριμένο γεγονός, αλλά σε πολλές καταστροφές που συμβαίνουν ταυτόχρονα σε κάθε πολιτεία και περιοχή της χώρας.
Ως επιστήμονας για το κλίμα, αυτό που με τρομοκρατεί είναι ότι οι καιρικές συνθήκες που θεωρούνται ακραίες με τα σημερινά πρότυπα θα θεωρούνται ήπιες στο μέλλον. Αυτό που ξεδιπλώνεται αυτές τις μέρες είναι μια γεύση του «νέου κανονικού».
Σ’ αυτό το σημείο θα μπορούσα να αναφέρω όλες τις επιστημονικές αποδείξεις που δείχνουν ξεκάθαρα τη σύνδεση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο και την ένταση των ακραίων καιρικών συνθηκών όχι μόνο στην Αυστραλία αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Για να μην επαναλαμβάνομαι θα πω ότι ως βασική εισηγήτρια στην επικείμενη Έκτη Αξιολόγηση για τη Διακυβερνητική Ομάδα για την Κλιματική Αλλαγή (ΔΟΚΑ) σχετική με το παγκόσμιο κλίμα που θα γίνει τον επόμενο χρόνο, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η κατάσταση του πλανήτη είναι εξαιρετικά τρομακτική.
Δεν υπερβάλλω λέγοντας ότι η δουλειά μου ως επιστήμονα δεν με αφήνει να κοιμηθώ τα βράδια.
Καθώς παρακολούθησα την εξέλιξη των γεγονότων του καλοκαιριού, αναρωτήθηκα πολλές φορές αν το σύστημα της Γης έχει περάσει ένα κρίσιμο σημείο, μια μη αναστρέψιμη αλλαγή στην σταθερότητα του πλανητικού μας συστήματος.
Μπορεί να έχει παγιδευτεί πλέον τόση πολλή θερμότητα εντός του συστήματος, που να έχουμε εκκινήσει ένα «ντόμινο» που μπορεί με τη σειρά του να εξαπολύσει μια σειρά απότομων αλλαγών μέσα στα επόμενα χρόνια και δεκαετίες.
Η απότομη κλιματική αλλαγή έχει τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσει τη ζωή που ξέρουμε στον πλανήτη.
Το γνωρίζουμε επειδή τα γεωλογικά ευρήματα περιέχουν αποδείξεις ότι αυτό έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν. Η καίρια διαφορά είναι ότι ποτέ πριν δεν υπήραν 7,5 δισεκατομύρια άνθρωποι στον πλανήτη. Έτσι το ανθρώπινο είδος είναι μια αχαρτογράφητη περιοχή.
Η επιστημονική κοινότητα το αναγνωρίζει εντάσσοντας στην αναφορά της ΔΟΚΑ ενότητες για τις απότομες κλιματικές αλλαγές. Πλέον θεωρούμε αυτά τα σενάρια «μικρής πιθανότητας – μεγάλης επίπτωσης» ένα αυξανόμενα σημαντικό κομμάτι της εργασίας μας.
Ρισκάροντας να πω κάτι υπερβολικά προφανές, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στην πιο άνυδρη κατοικημένη ήπειρο στον πλανήτη θα χρειαστεί αρκετή δουλειά.
Για να προετοιμάσουμε τη χώρα για τη μεγάλη αυτη μελλοντική πρόκληση χρειαζόμαστε πολιτικούς ηγέτες, σε κάθε βαθμίδα, έτοιμους να αντιμετωπίσουν αυτή τη δύσκολη πραγματικότητα.
Ξεχωρίζω τους πολιτικούς ηγέτες επειδή η υπόλοιπη χώρα ήδη δείχνει τον δρόμο. Οι ηγετικές ικανότητες και το θάρρος που φαίνονται στις τοπικές κοινότητες, συχνά με ελάχιστα μέσα και υπο έντονη πίεση, είναι συγκλονιστικά. Η επιμονή, η αφοσίωση, η γενναιοδωρία και η ψυχή που επιδεικνύουν τα σώματα διάσωσης και άμισθοι, δυστυχώς, εθελοντές πυροσβέστες είναι το υλικό που δημιουργούνται οι μύθοι.
Κάποιοι κυνικοί θα έλεγαν ότι η κυβέρνηση επωφελείται από το γεγονός ότι ένας ιδιαίτερος λαός θέλει να κάνει ό,τι μπορεί για να υπερασπιστεί μια ξεχωριστή, μοναδική χώρα. Αλλά όσο αφήνουμε την κατάσταση στην ευθύνη της εθνικής πολιτικής, τόσο χειρότερη θα γίνει.
Η αποτυχία της δημιουργίας σχεδίου για τη γνωστή, πλέον, απειλή της κλιματικής αλλαγής σε μία χώρα όπως η Αυστραλία θα πρέπει πια να θεωρείται πράξη προδοσίας.
Η επιστημονική κοινότητα προσπαθεί εδώ και μια δεκαετία να προειδοποιήσει την κυβέρνηση για την ανάγκη προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Πράγματι, το πρώτο παγκόσμιο συνέδριο για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή έγινε εδώ στην Αυστραλία, στη Χρυσή Ακτή (Gold Coast) το 2010.
Το συνέδριο διοργανώθηκε από την τότε Εθνική Ερευνητική Υπηρεσία για την προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή που έχασε την ομοσπονδιακή της χρηματοδότηση τον Ιούνιο του 2018. Ήταν μια οραματική πρωτοβουλία που προσπάθησε να βοηθήσει το πιο ευάλωτο κράτος στον ανεπτυγμένο κόσμο να προετοιμαστεί για την κλιματική αλλαγή. Παρά το εξαιρετικά σημαντικό καθήκον της, η πρωτοβουλία είναι πολύ περιορισμένη και λειτουργεί από μια χούφτα αφιερωμένων ερευνητών μέσω του Πανεπιστήμιου Griffith. Το πώς κάποιος σκέφτηκε ότι το να κοπεί η χρηματοδότηση στο μόνο πρόγραμμα αφιερωμένο στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι μια καλή ιδέα, με ξεπερνάει. Το καλοκαίρι αποτέλεσε μια βίαιη υπενθύμιση του ότι, ανεξάρτητα από το πόσο πολύ θέλουμε να αποφύγουμε την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής, πλέον δεν μπορούμε να την αγνοήσουμε. Όπως έχει φανεί αυτό το καλοκαίρι, η κλιματική αλλαγή αποτελεί σήμερα κομμάτι της βιωμένης εμπειρίας κάθε Αυστραλού.
Τώρα είναι ο καιρός οι πολιτικοί αρχηγοί να επιλέξουν σε ποιά πλευρά της Ιστορίας θέλουν να σταθούν. Υπάρχει πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει και ο χρόνος εξαντλείται πολύ γρήγορα.
Ως επιστήμονας για το κλίμα, θεωρώ την παράκληση για υπομονή εκ μέρους του πρωθυπουργού Scott Morrison προς τους κατοίκους τόσο εξοργιστική όσο και συγκαταθετική. Με όλον τον σεβασμό κύριε πρωθυπουργέ, η επιστήμη της κλιματικής αλλαγής αγνοείται σε αυτή τη χώρα εδώ και δεκαετίες. Τώρα βλέπουμε τις πιο δυσοίωνες επιστημονικές μας προβλέψεις να πραγματοποιούνται.
Η υπομονή όλων έχει εξαντληθεί. Οι Αυστραλοί είναι δικαίως εξοργισμένοι και απαιτούν αληθινή ηγεσία ενώπιον αυτής της κλιματικής έκτακτης ανάγκης.
Έχουμε ήδη σπαταλήσει μια δεκαετία συζητώντας την κλιματική πολιτική στην Αυστραλία. Κατα τη διάρκεια, η ξεκάθαρη πραγματικότητα ενός πλανήτη που αποσταθεροποιείται ραγδαία απλώνεται γύρω μας.
Είναι σίγουρο πως δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο. Πρέπει να δράσουμε σαν να καιγόταν το σπίτι μας – επειδή όντως καίγεται.
Η δρ. Joëlle Gergis είναι βραβευμένη επιστήμονας για το κλίμα και συγγραφέας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας (Australian National University)
πηγή: The Guardian