Αμερικανοί επιστήμονες εντόπισαν για πρώτη φορά σε ανθρώπους εξειδικευμένα εγκεφαλικά κύτταρα που παίζουν το ρόλο GPS, βοηθούν δηλαδή να βρίσκουμε το δρόμο μας και να προσανατολιζόμαστε σε ένα ανοιχτό άγνωστο περιβάλλον.
Τα κύτταρα αυτά είχαν εντοπιστεί στο παρελθόν μόνο σε ζώα και η ανακάλυψη αυτή ενδεχομένως να οδηγήσει σε νέες καλύτερες θεραπείες για ανθρώπους με προβλήματα προσανατολισμού.
Είναι γνωστό ότι τα ζώα χρησιμοποιούν τρία διαφορετικά είδη κυττάρων για να προσανατολιστούν στο χώρο: τα κύτταρα κατεύθυνσης που ενεργοποιούνται όταν το ζώο κοιτάζει προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, τα κύτταρα τοποθεσίας που ενεργοποιούνται μόνο σε συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία και τα κύτταρα πλέγματος που ενεργοποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα καθώς το ζώο κινείται στον χώρο.
Τα κύτταρα πλέγματος στέλνουν πληροφορίες στα κύτταρα τοποθεσίας και μετά, τα δύο μαζί στέλνουν πληροφορίες στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνος για το σχηματισμό της μνήμης. Όλο αυτό το δίκτυο βοηθά το ζώο να δημιουργεί «χάρτες» που το βοηθούν να προσανατολίζεται.
Μέχρι σήμερα είχαν εντοπιστεί στους ανθρώπους κύτταρα κατεύθυνσης και τοποθεσίας, αλλά ήταν άγνωστη η ύπαρξη κυττάρων πλέγματος. Έτσι, οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Joshua Jacobs του πανεπιστημίου Ντρέξελ της Φιλαδέλφεια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροεπιστημών “Nature Neuroscience”, για να δουν εάν αυτά τα κύτταρα υπάρχουν και στον άνθρωπο, μελέτησαν 14 επιληπτικά άτομα που είχαν ήδη εμφυτευμένα ηλεκτρόδια στον εγκέφαλό τους για θεραπευτικούς λόγους.
Η επιστημονική ομάδα κατέγραψε την εγκεφαλική δραστηριότητα των εθελοντών, ενώ αυτοί έπαιζαν σε έναν υπολογιστή ένα βιντεοπαιχνίδι που έπρεπε να οδηγήσουν σε έναν εικονικό ανοιχτό χώρο, αναζητώντας αντικείμενα, τα οποία μετά έπρεπε να θυμηθούν πού είχαν βρει. Μετά έπρεπε να ξαναεντοπίσουν όσο το δυνατόν συντομότερα τα αντικείμενα, αν και αυτή τη φορά ήταν αόρατα μέχρι οι εθελοντές να καταφέρουν να βρουν τη σωστή κατεύθυνση.
Στο εικονικό περιβάλλον δεν υπήρχαν συγκεκριμένα οπτικά σημεία αναφοράς που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για τον προσανατολισμό των εθελοντών, έτσι ώστε να υποχρεωθούν να δραστηριοποιήσουν στο μέγιστο τον εγκέφαλό τους για να δημιουργήσουν νοητικούς «χάρτες».
Η μελέτη έδειξε ότι και οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μια σειρά από εγκεφαλικά κύτταρα πλέγματος, τα οποία βρίσκονται κυρίως στον ενδορινικό φλοιό, που εμπλέκεται στη μνήμη και στον προσανατολισμό, και στον φλοιό του προσαγωγίου, που εμπλέκεται στη μάθηση. Έδειξε, όμως, ότι βρίσκονται και στον προμετωπιαίο φλοιό, που επίσης εμπλέκεται στη μνήμη.
Ο ενδορινικός φλοιός εμφανίζει αφύσικη δραστηριότητα στις περιπτώσεις ανθρώπων με Αλτσχάιμερ, οι οποίοι συχνά δυσκολεύονται να προσανατολιστούν. Οι ερευνητές πιστεύουν τώρα ότι η ανακάλυψή τους θα βοηθήσει στην ανάπτυξη φαρμάκων ή στην εύρεση άλλων μεθόδων εγκεφαλικής διέγερσης, που θα ενισχύουν τη δραστηριότητα των συγκεκριμένων κυττάρων.
Πηγή: New Scientist