in

19 υποθέσεις γυναικών αναζητούν δικαίωση. Της Κατερίνας Κλείτσα

19 υποθέσεις γυναικών αναζητούν δικαίωση. Της Κατερίνας Κλείτσα

Δε χρειάζεται να είναι κανείς/καμία πολύ προϊδεασμένος/η για να καταλάβει ήδη από τον τίτλο του βιβλίου της Σίσσυς Βωβού «Πατριαρχική Δικαιοσύνη και Φεμινιστικές Αντιστάσεις» πως δεν πρόκειται για ένα «εύκολο» βιβλίο ή ένα «ελαφρύ ανάγνωσμα», αφού η συγγραφέας έχει επιλέξει να παρουσιάσει 19 υποθέσεις βίας κατά των γυναικών από το 1998-2012 και τον τρόπο που τις αντιμετώπισε η δικαιοσύνη, αλλά και τη στάση και τον ρόλο που έπαιξαν σε αυτές τις υποθέσεις γυναικείες ομάδες και συλλογικότητες.

Η συγγραφέας επιλέγει υποθέσεις που περιγράφουν τις διαφορετικές μορφές βίας και διακρίσεων που υφίστανται γυναίκες κάθε μέρα, όχι μόνο σε κάθε μέρος της Ελλάδας αλλά και διεθνώς, αποκαλύπτοντας τον τρόπο που αντιμετωπίζονται από τους θεσμούς του κράτους, την αστυνομία και την -όπως μας λέει και ο τίτλος- πατριαρχικά δομημένη δικαιοσύνη.

Θα διαβάσουμε λοιπόν στο βιβλίο 19 υποθέσεις γυναικών που αναζητούν δικαίωση. Τη βρίσκουν; Σπάνια και υπό όρους. Όρους πολύ σκληρούς, αφού όπως αποκαλύπτεται και σχολιάζεται από τη συγγραφέα στο βιβλίο, δυστυχώς οι πιθανότητες να αναγνωριστεί το έγκλημα εναντίον μίας γυναίκας και να τιμωρηθεί ο θύτης αυξάνονται όσο αυξάνεται και η βαναυσότητα του εγκλήματος. Δεν αρκεί ένας βιασμός, πρέπει να συνοδεύεται και με δολοφονία, όπως συνέβη στη Ζωή Δαλακλίδου, στην Ξάνθη. Δεν αρκεί να είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας, πρέπει η βία να είναι αποτρόπαια, όπως στην περίπτωση της Β. στην Καλαμάτα, που την ακρωτηρίασε ο εν διαστάσει σύζυγός της.

Απαντάει έτσι με πιο άμεσο ή έμμεσο τρόπο στο ερώτημα που θέτει συχνά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας για τις γυναίκες-θύματα βίας.

«Γιατί δεν το κατήγγειλε;»ή «Γιατί άργησε να το καταγγείλει;»

Η απάντηση δίνεται γλαφυρά όταν περιγράφεται η στάση της αστυνομίας, όχι σε μία αλλά στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.

Ήδη, από την πρώτη υπόθεση που διαβάζουμε στο βιβλίο «Από κατήγορος, πολλαπλά κατηγορούμενος» που αφορά την καταγγελία κυκλώματος τράφικινγκ, βλέπουμε όχι απλά την ανοχή της αστυνομίας στο κύκλωμα αλλά και τη συμμετοχή της. Για να ακολουθήσει η επόμενη υπόθεση για την Όλγα Μπ, ένα θύμα κυκλώματος τράφικινγκ που βιάστηκε από αστυνομικό, ο οποίος τελικά αθωώθηκε.

Αλλά και σε άλλες περιπτώσεις βλέπουμε την υποτίμηση καταγγελιών από την αστυνομία, όπως σε αυτήν του «βιαστή με την τυρόπιτα», που ενώ είχε στα χέρια της 3 καταγγελίες βιασμού, έπρεπε να περάσουν μήνες και να υπάρξει και τέταρτο θύμα και να βρεθεί σε κακή κατάσταση, ώστε η αστυνομία να κινητοποιηθεί και να συλλάβει τον δράστη άμεσα.

Φυσικά, η καθυστέρηση ή και η άρνηση μίας γυναίκας να καταγγείλει τον/τους θύτη/ες της, δεν έχει να κάνει μόνο με τη στάση της αστυνομίας, αλλά και της δικαιοσύνης. Αν τα θύματα θεωρούνται «ύποπτα» όταν καθυστερούν να κάνουν καταγγελία, την ίδια ώρα τα δικαστήρια έχουν κάθε δικαίωμα να καθυστερούν την εκδίκαση τέτοιων καταγγελιών.

Και πάλι, η συντριπτική πλειοψηφία των υποθέσεων αναφέρεται σε τέτοιου είδους καθυστερήσεις, όπως στον ομαδικό βιασμό μαθήτριας στην Εύβοια, που η δίκη έγινε 4 χρόνια μετά όταν πλέον θύτες και θύμα ήταν ενήλικοι, στην περίπτωση το «βιαστή με την τυρόπιτα» που η δίκη πήρε πολλές αναβολές, κοστίζοντας ψυχικά και οικονομικά στα θύματα που ταξίδεψαν πολλές φορές στην Ελλάδα για να επιστρέψουν στις χώρες τους άπραγες και σε πολλές άλλες περιπτώσεις.

Φυσικά, όσο σημαντικές και αν είναι οι καθυστερήσεις, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι ετυμηγορίες των δικαστηρίων σε υποθέσεις βίας κατά των γυναικών.

Θα δούμε να αναγνωρίζεται το ελαφρυντικό του έντιμου πρότερου βίου στον συζυγοκτόνο στις Σέρρες που αφού δολοφόνησε τη σύζυγό του, «ξεφορτώθηκε το πτώμα της στον Στρυμώνα. Θα δούμε την αθώωση του αστυνομικού βιαστή της Όλγας Μπ, θύματος τράφικινγκ. Την αθώωση των βιαστών της μαθήτριας στην Εύβοια.

Και την ίδια ώρα, μία γυναίκα που υπήρξε θύμα ενδοοικογενειακής βίας επί 19 χρόνια, θα θεωρηθεί πως ήταν «σε ήρεμη ψυχική κατάσταση» όταν μετά τον ξυλοδαρμό της δολοφόνησε τον σύζυγό της, ή όπως λέει και ο τίτλος του κεφαλαίου, ένα θύμα ενδοοικογενειακής βίας να απελαύνεται με συνοπτικές διαδικασίες.

Η συγγραφέας, μέσα από τις υποθέσεις που επέλεξε για το βιβλίο της, καταφέρνει να ρίξει φως και να αναδείξει τις πολλαπλές διακρίσεις που μπορεί να υφίσταται μία γυναίκα, βάσει της τάξης της, της εθνικότητάς της, και της συνύπαρξης ταυτόχρονα σε διαφορετικές ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως των κρατούμενων σε φυλακές και των τοξικοεξαρτημένων.

Έτσι, στην πρώτη υπόθεση τράφικινγκ Νιγηριανών διαβάζουμε: «Οι γυναίκες που καταθέτουν εναντίον των κυκλωμάτων αντιμετωπίζονται από τους συνηγόρους υπεράσπισης σαν να ήταν οι ίδιες κατηγορούμενες στη βάση των πιο ξενοφοβικών και σεξιστικών αντιλήψεων της ελληνικής κοινωνίας» Ενώ αντίστοιχα, για τους κατηγορούμενους: «Αν είναι Έλληνες, όταν δεν αθωώνονται λόγω αμφιβολιών, πέφτουν στα μαλακά, ενώ αν είναι αλλοδαποί συνήθως καταδικάζονται βαριά.»

Διάκριση που συναντάμε σε μία σειρά από υποθέσεις που έχουν να κάνουν με θύματα ή θύτες αλλοδαπές/ους.

Φυσικά, σε αυτό το πλαίσιο. δε θα μπορούσε να λείπει από αυτό το βιβλίο η ιστορία της Κωνσταντίνας Κούνεβα, η οποία πάνω της κουβαλούσε όλα τα «συστατικά» για μία πετυχημένη «συνταγή» εκμετάλλευσης: η Κωνσταντίνα ήταν γυναίκα, μετανάστρια, εργαζόμενη, φτωχη, μεγάλωνε μόνη της ένα παιδί και για όλους αυτούς τους λόγους «όφειλε» να σκύψει το κεφάλι και να αποδεχτεί τις εργασιακές συνθήκες που εφάρμοζαν οι εργοδότες της. Η Κωνσταντίνα Κούνεβα όμως πήγε κόντρα στον ρόλο που της φόρεσε το σύστημα και οι εργολάβοι εργοδότες της, ήταν ενεργή συνδικαλίστρια και αγωνιζώταν για τα δικαιώματά τα δικά της και των συναδέλφων της.Για αυτή τη στάση της έπρεπε να τιμωρηθεί σκληρά: με βιτριόλι στο πρόσωπο σε μία δολοφονική επίθεση όπου όλοι γνωρίζουμε τους θύτες, αλλά το δικαστικό σύστημα σιωπά.

Τιμωρητική ήταν και η αντιμετώπιση της Κατερίνας Γκουλιώνη από τους δεσμοφύλακες και τις διοικήσεις των φυλακών στις οποίες εξέτιε ποινή για μικροποσότητα ναρκωτικών, όταν αποφάσισε να αντισταθεί και να μιλήσει ανοιχτά για τα βασανιστήρια και την καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών κρατούμενων. Στη γενική αντίληψη πως δεν ξέρουμε και δε μας αφορά το τί συμβαίνει σε όσοες/ους κλειστούν πίσω από τα κάγκελα των φυλακών, η Κατερίνα μίλησε δημόσια για τους παράνομους, υποχρεωτικούς και εξευτελιστικούς κολπικούς ελέγχους που υποβάλλονται, για τις άθλιες συνθήκες εγκλεισμού και με τη στάση της ενθάρρυνε και άλλες συγκρατούμενές της να μιλήσουν. Σπάζοντας την «ομερτά», η κατάληξη της Κατερίνας ήταν μονόδρομος: θάνατος από λήψη ναρκωτικών ουσιών κατά τη μεταγωγή της από τις φυλακές Ελαιώνα Θηβών σε αυτές της Νεάπολης Λασιθίου, με πολλά ερωτήματα αναπάντητα.

Και το βιβλίο «κλείνει» με την υπόθεση διαπόμπευσης οροθετικών γυναικών. Μία υπόθεση στην οποία γυναίκες τοξικοεξαρτημένες, οροθετικές, εκδιδόμενες και μη, «τιμωρήθηκαν» από το πολιτικό σύστημα και αποτέλεσαν τον αποδιοπομπαίο τράγο των κομμάτων του κατεστημένου στην προσπάθειά τους να παραμείνουν στην εξουσία.

Εξάλλου, σε πολλές υποθέσεις του βιβλίου, υπάρχει μία συνολικότερη κριτική για το πολιτικό σύστημα, τις διασυνδέσεις και τα πολιτικά συμφέροντα. Κριτική που δε θα μπορούσε να λείπει από ένα βιβλίο που στοχεύει να αναδείξει τον τρόπο που αντιμετωπίζει η δικαιοσύνη τις γυναίκες θύματα βίας.

Η ανάγνωση του βιβλίου της Σίσσυς Βωβού δεν είναι εύκολη. Συχνά σου σφίγγει το στομάχι, σε γεμίζει οργή ή φρίκη. Την ίδια ώρα όμως, σε μία λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, υπάρχει το δεύτερο κομμάτι του τίτλου οι «φεμινιστικές αντιστάσεις» που αναδεικνύουν τον ρόλο που μπορεί και παίζει η αλληλεγγύη, η οργανωμένη δράση απέναντι στα θύματα σεξιστικής βίας.

Με άμεσο και πρακτικό τρόπο, μεταφερόμαστε από την αγωνία της ατομικής προσπάθειας για επιβίωση και δικαίωση των θυμάτων βίας στην αποφασιστικότητα και τη δυναμική που αναπτύσσουν οι «φεμινιστικές αντιστάσεις».

Δεν υπάρχουν πάντα μεγάλες νίκες, αλλά η συμβολή των γυναικείων ομάδων και των αλληλέγγυων είναι εκεί, σε κάθε υπόθεση. Στον αγώνα του Παναγιώτη Βήχου να αθωωθεί όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με μηνύσεις επειδή κατήγγειλε κύκλωμα τράφινγκ. Στον ομαδικό βιασμό της μαθήτριας στην Εύβοια. Στο τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης για την Κωνσταντίνα Κούνεβα.

Και σημειώνει επιτυχίες. Ενδεικτικά: Στην περίπτωση της Πόπης που δολοφονήθηκε από τον σύζυγό της, ήταν η κατακραυγή για την πρωτόδικη απόφαση αυτή που οδήγησε τον εισαγγελέα να ασκήσει έφεση. Οι αντιδράσεις στον θάνατο της Κατερίνας Γκουλιώνη από συγκρατούμενές της και από γυναικείες ομάδες ήταν αυτές που -έστω στα χαρτιά- έδωσαν τέλος στον κολπικό έλεγχο ή τουλάχιστον τον περιόρισαν.

Παράλληλα, αυτό που αξίζει να κρατάμε και γίνεται σαφές σε πολλά σημεία του βιβλίου είναι πως ο αγώνας για δικαίωση του κάθε θύματος, δεν μπορεί και δεν είναι ποτέ μόνο του κάθε θύματος. Είναι αγώνας για κάθε θύμα που προηγήθηκε και δε δικαιώθηκε, αλλά είναι και αγώνας για κάθε εν δυνάμει θύμα.

Αν το βιβλίο αναφέρεται σε μία περίοδο που το γυναικείο κίνημα βρισκόταν σε υποχώρηση, γράφτηκε και εκδόθηκε σε μία εντελώς διαφορετική περίοδο. Σε όλον τον κόσμο τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται μεγαλειώδη κινήματα γυναικών, με διαφορετικές αιχμές, όπως το δικαίωμα στην άμβλωση, ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση, για ίσους μισθούς κα.

Αν και στην Ελλάδα δεν έχει αναπτυχθεί αντίστοιχο κίνημα, είναι φανερό πως πνέει διαφορετικός αέρας. Η διάθεση για συζήτηση, για αντίσταση και ανάπτυξη μορφών αλληλεγγύης είναι ανεβασμένη. Μόλις τους τελευταίους μήνες, είδαμε δύο σημαντικές υποθέσεις να σημειώνουν επιτυχία με τους δράστες να καταδικάζονται.

Η μία φυσικά είναι η υπόθεση βιασμού και δολοφονίας της Ελένης Τοπαλούδη, όπου η συμμετοχή γυναικείων, αριστερών και άλλων ομάδων έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καταδίκη των δολοφόνων της.

Η δεύτερη είναι η καταδίκη για τον ομαδικό βιασμό μίας κοπέλας στη Ρόδο, όπου ένας από τους δύο δράστες ήταν και ο ένας από τους δολοφόνους της Ελένης Τοπαλούδη. Και εδώ, γυναικείες ομάδες και οργανώσεις ήταν στο πλευρό του θύματος, παρά το γεγονός πως η δίκη πραγματοποιήθηκε στην Κω.

Ξεφεύγοντας από το γυναικείο ζήτημα, αλλά παραμένοντας στο πόσα μπορούν να πετύχουν τα κινήματα, δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε την απόφαση για τους ΧΑυγήτες. Ακόμα κρατάμε την ανάσα μας για την αναστολή ή μη, αλλά…

Αυτές τις επιτυχίες πρέπει να τις κρατάμε και να τις χρησιμοποιούμε σαν παραδείγματα για το τί μπορεί να κάνει η οργανωμένη δράση και αλληλεγγύη.

Αντίστοιχα αύριο ξεκινάει η δίκη για το λιντσάρισμα του Ζακ και ΛΟΑΤ ομάδες κοκ δίνουν από σήμερα το παρόν απαιτώντας δικαίωση. Σημαντικό να στηρίξουμε, παρακολουθούμε, συμμετέχουμε.

Η Κατερίνα Κλείτσα είναι μέλος της συλλογικότητας Μαχητικές και Ελεύθερες

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Κινητοποιήσεις στα νοσοκομεία της πόλης στις 26/11

«Καμία μόνη, καμία λιγότερη» -Συμβολική παρέμβαση στη Θεσσαλονίκη ενάντια στην έμφυλη βία