Ήταν η πρώτη μεγάλη – ευχάριστη έκπληξη στο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης. “H νέα εταιρεία: Μία δυστυχώς απαραίτητη συνέχεια”. Η Τζένιφερ Άμποτ (“Η εταιρεία”) συναντά τον Τζόελ Μπάκαν και μαζί αποφασίζουν να μας ταξιδέψουν στον κόσμο του σήμερα. Πυξίδα τους το βιβλίο του δεύτερου (Τhe New Corporation: How “Good” Corporations Are Bad For Democracy”). Πρεμιέρα στο Τορόντο κι από εκεί στην πόλη μας. Bραβείο καλύτερου καναδικού ντοκιμαντέρ (Vancouver 2021) για μία παραγωγή που αξίζει να σημειωθεί πως χρηματοδοτήθηκε από την μεγαλύτερη εταιρεία Μέσων της χώρας.
Τα πάντα τείνουν να γίνουν εμπορεύσιμα αγαθά. Οι κοινωνικές ανισότητες, η κλιματική αλλαγή κι εσχάτως η πανδημία έδωσαν χρόνο στον κόσμο να σκεφτεί που πηγαίνουμε. “Η Σίλικον Βάλεϊ αποτελεί τη Ρώμη της εποχής μας”. Κινεί τα νήματα παγκόσμια. Η ετήσια συνάντηση της παγκόσμιας ελίτ στο Νταβός της Ελβετίας σηματοδοτεί την πορεία που θα ακολουθήσουν οι μηχανισμοί χειραγώγησης της κοινής γνώμης. Σήμερα το μεγάλο τους όπλο είναι η τεχνολογία (τεχνητή νοημοσύνη, αλγόριθμοι). Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης κυριαρχούν και μέσω αυτών (κυρίως) καλλιεργείται το lifestyle (ναρκισσισμός) και συλλέγονται πλήθος δεδομένων ικανά στο μέλλον να αποτελέσουν βέλη στη φαρέτρα των ισχυρών.
Απέναντι σε αυτή την ανερχόμενη δυναμική υπάρχει η πληγωμένη Δημοκρατία. Προσπαθεί να αναπνεύσει. Μία προσπάθεια “κατάλυσής” της έγινε με την εκλογή του Τραμπ. Εκεί οι παγκόσμιοι κολοσσοί επέβαλλαν τους όρους και λειτούργησαν ως οντότητες που κυβερνούν τις ζωές μας. Από την οικονομία της αγοράς μας όμως περάσαμε στην αγοραστική κοινωνία. Τα πάντα τίθενται προς πώληση κι όλο αυτό οδηγεί στην πλήρη απορρύθμιση. Το αντιλήφθηκαν εγκαίρως. Ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ δίχως υπερβολή θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένας σύγχρονος Χίτλερ. Πήρε την εξουσία μέσω της εκλογικής διαδικασίας. Εξυπηρέτηση την ελίτ (μείωση φορολογίας, ανοχή στους φορολογικούς παραδείσους) στην οποία ανήκει και ταυτόχρονα καλλιέργησε συνθήκες φανατισμού, μίσους, διάσπασης, διχασμού για την επόμενη ημέρα.
Όπως εύστοχα διαπιστώνουν καθηγητές πανεπιστημίων αυτή η ηθικά επαίσχυντη κατάσταση δεν τελείωσε με την εκλογή του Μπάιντεν. Ο Τραμπ ηττήθηκε, ο “τραμπισμός” έμεινε όμως ζωντανός, ενισχύθηκε κι απλώθηκε στην Ευρώπη (με τον σπόρο του Μπάνον). Οι παλαιότεροι τονίζουν πως οι σύγχρονοι καιροί θυμίζουν τις δεκαετίες του 1920 και του 1930. Τα φασιστικά κινήματα, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Απέναντί τους υψώνεται ένα παγκόσμιο δίκτυο αγώνων που απαιτεί επικοινωνία κι άρτια οργάνωση για να πετύχει την πολυπόθητη αλλαγή. Από το Σαν Φρανσίσκο, στη Βαρκελώνη, από τους αυτόχθονες της Λατινικής Αμερικής μέχρι την Αυστραλία. Οι άνθρωποι διεκδικούν τις ζωές τους. Η οικονομία της απληστίας τους σκοτώνει.
Ένα ηχηρό χαστούκι στον νεοφιλελευθερισμό αποτελεί η ταινία της Κλόε Ζάο, “Νomadland” που σάρωσε στα OSCARs. Η πρωταγωνίστρια Φράνσις ΜακΝτόρμαντ επαναστατεί με τον δικό της ιδιότυπο τρόπο. Η ψευδαίσθηση πως η κατανάλωση μας βοηθάει να ξεπεράσουμε την αποξένωσή μας σβήνει. Η κακοδιαχείριση μας έχει φέρει αντιμέτωπους με υπαρξιακά ερωτήματα. Αποδείχθηκε περίτρανα πως οι ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι μονόδρομος. Υγεία και Παιδεία (Paul Mason) έχουν την ανάγκη του κράτους ως καταλύτη. Δικαιοσύνη, Ισότητα, Σεβασμός στα ανθρώπινα Δικαιώματα, αντιφασιστικό κίνημα. Αξίες αδιαπραγμάτευτες.
Παρ΄όλα αυτά οι “δυνάστες” εξακολουθούν να έχουν το θράσος να παρουσιάζονται ως σωτήρες. Όπως εύστοχα έγραψε πριν λίγες ημέρες ο Άρης Χατζηστεφάνου, το ταξίδι του Τζεφ Μπέζος στο διάστημα είναι ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο κι ένα τεράστιο για τον καπιταλισμό. Τα κέρδη των μετόχων των πολυεθνικών συνεχίζουν να έχουν μεγαλύτερη σημασία από μία κοινωνικά υπεύθυνα πολιτική. Τίποτα δεν πρόκειται να χαριστεί. Ήρθε η ώρα να φωνάξουμε ως εδώ, “enough is enough”. Corona is Virus, Capitalism is Pandemic (ή καλύτερα ο νεοφιλελευθερισμός που μας κάνει να ξεχάσουμε πως είμαστε άνθρωποι).
