Οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών στην Αίγυπτο ενίσχυσαν τη θέση όσων αντιμετώπιζαν εξαρχής με περιφρονητική διάθεση ή αίσθηση ματαιότητας τη λεγόμενη Αραβική Ανοιξη. Παρόμοιες διαθέσεις μοιράζονται, παραδόξως, άνθρωποι που βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές του πολιτικού φάσματος: συντηρητικοί, που είναι έτοιμοι να δουν στο τέλος κάθε λαϊκής εξέγερσης την οικονομική κατάρρευση, το πολιτικό χάος και την ηθική εξαχρείωση, αλλά και αριστεροί, οι οποίοι εύκολα διακρίνουν πίσω από κάθε κίνημα που δεν ανταποκρίνεται στα δικά τους στερεότυπα τον δάκτυλο της Αμερικής ή των διεθνών ελίτ του χρήματος.
Στοιχειώδης ρεαλισμός επιβάλλει να αναγνωρίσουμε ότι ο κύκλος που άνοιξε τον καυτό χειμώνα του 2010-2011 με την ανατροπή των καθεστώτων Μπεν Αλι και Μουμπάρακ σε Τυνησία και Αίγυπτο, αντίστοιχα, κλείνει κάπου εδώ, με τα άμεσα αποτελέσματά του να κυμαίνονται από αμφίβολα έως απογοητευτικά. Η χθεσινή αποφυλάκιση του δικτάτορα Χόσνι Μουμπάρακ αποτελεί το συμβολικό επιστέγασμα μιας σειράς εντονότατα αρνητικών τάσεων.
Στην Αίγυπτο, τη χώρα που θα καθορίσει το πρόσημο των εξελίξεων στον αραβικό κόσμο, η τραγική ανεπάρκεια του μετριοπαθούς Ισλάμ στην πρώτη κυβερνητική του δοκιμασία δημιούργησε γόνιμο έδαφος για το στρατιωτικό πραξικόπημα της 3ης Ιουλίου, το οποίο εξελίσσεται σε εκδικητική παλινόρθωση του παλιού, τυραννικού καθεστώτος και μάλιστα σε χειρότερη μορφή.
Στη Συρία, μια αρχικά δημοκρατική και ειρηνική εξέγερση εξελίχθηκε σε ζοφερό εμφύλιο πόλεμο, με εγκλήματα πολέμου και από τις δύο πλευρές, που έχουν συσσωρεύσει, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη, περίπου 100.000 νεκρούς και δύο εκατομμύρια πρόσφυγες. Στη Λιβύη, η επέμβαση του ΝΑΤΟ οδήγησε στην ουσιαστική διάλυση του κράτους: μια κεντρική κυβέρνηση όπου πλειοψηφούν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και η οποία ελέγχει μόνο την Τρίπολη και τη Μισράτα μέχρι να πέσει ο ήλιος, ενώ η πλούσια σε πετρέλαια Κυρηναϊκή βρίσκεται σε τροχιά απόσχισης και οι σεκιουριτάδες που «φρουρούν» τους τερματικούς σταθμούς του πετρελαίου επιχειρούν να πουλήσουν μόνοι τους τον μαύρο χρυσό στις ξένες εταιρείες.
Ωστόσο, η δημοσιογραφική καταγραφή των άμεσων αποτελεσμάτων δεν μπορεί να προκαταλάβει την ιστορική αποτίμηση των τεκτονικών ανατροπών στον αραβικό κόσμο. Γιατί άραγε θα έπρεπε να περιμένουμε από τους Αραβες να διανύσουν μέσα σε δύο χρόνια την απόσταση που κάλυψαν οι Δυτικοί μέσα σε δύο αιώνες; Η Γαλλία χρειάστηκε 156 από την ένδοξη επανάστασή της μέχρι την κατοχύρωση του γενικού εκλογικού δικαιώματος, η Αμερική 189 και η Βρετανία 277, αφού μεσολάβησαν αντεπαναστάσεις και παλινορθώσεις, εμφύλιοι πόλεμοι και εξεγέρσεις μειονοτήτων. Παρ’ όλες τις δυσκολίες και τον μεγάλο φόρο αίματος μιας μακρόχρονης μεταβατικής περιόδου, η θεμελιώδης κατάκτηση της Αραβικής Ανοιξης, η πολιτική αφύπνιση λαών που είχαν συνηθίσει να αφήνουν τις τύχες τους στα χέρια φωτισμένων ή μη τυράννων, είναι πολύ δύσκολο να αναιρεθεί.
Όσο για τον ρόλο της Αμερικής, όχι μόνο δεν «κινεί τα νήματα», όπως ορισμένοι φαντάζονται, αλλά εμφανίζεται αμήχανη, στην ουρά των συγκλονιστικών γεγονότων. Αρχικά υποστήριξε τον Μουμπάρακ απέναντι στους εξεγερμένους, ύστερα τους εξεγερμένους εναντίον του Μουμπάρακ, έτεινε χείρα συνεργασίας προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, υποστήριξε διακριτικά το πραξικόπημα των στρατηγών, αλλά αποδοκίμασε τη σφαγή των ισλαμιστών. Την ίδια ώρα, υποστηρίζει την αντιπολίτευση της Συρίας εναντίον του Ασαντ, αλλά δεν τους ενισχύει στρατιωτικά γιατί φοβάται ότι αύριο θα στραφούν εναντίον της, όπως οι Λίβυοι ισλαμιστές που σκότωσαν τον πρεσβευτή της, παρότι είχαν έρθει στην εξουσία χάρη στα αμερικανικά F-16. Οποιος συνάγει από όλα αυτά ένα συνεκτικό σχέδιο μιας παντοδύναμης Αμερικής, που ελέγχει παρασκηνιακά τα πάντα, πρέπει να έχει πολύ ιδιότροπη πολιτική φαντασία.
Καθημερινή