Kριτική του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου για το “Ήταν κάποτε η επανάσταση” ([email protected])
Το στικ του δυναμίτη, η εκτόξευση, η έκρηξη, η καταστροφή. Κάθε καταστροφή και μια σύντηξη, μια αναγέννηση, μια αντιρρόπηση. Το στικ του δυναμίτη ως φαλλός, που μεταφέρει την απάλυνση των ενοχών, την ανακούφιση της εκτελεστικότητας, την «ευτυχία», τη γονιμοποίηση.
Εισβάλλω, καταστρέφω για το καλό, για να .. γεννηθεί το μωρό της επανάστασης.
Το στικ του δυναμίτη ως ρώμη και επιβολή του άνδρα.
Κάθε φορά που εκτοξεύεται από το χέρι, νιώθω την αστραπιαία τροχιά του, την ημικυκλική κίνηση.
Το στικ του δυναμίτη ως μοχλός απενοχοποίησης αλλά και βαθύτατης συνειδητοποίησης .
Δρω, άρα υπάρχω, υπάρχω για να καταστρέφω το κακό, καταστρέφω το κακό για να βάλω στη θέση του το άλλο. Ποιο, όμως, είναι το άλλο;
Κι αν μείνω μόνος τι θα απογίνω; Ένα μοναχικό ελατήριο γεμάτο σύσπαση εκδικητικότητας να τρομοκρατεί τους άλλους. Ποιος είναι, ποιο είναι το πρόσωπό του, πού κρύβεται, πότε θα χτυπήσει, πότε θα επιπέσει επί κεφαλής αδίκων ο δυναμίτης φαλλός του;
Κι έτσι γεννιέται η απόλαυση. Τι είναι η απόλαυση; Μα μια σκιά, μια υπόνοια, ένα σούρσιμο, ένας ψίθυρος, μια λάμψη. Ήταν ή δεν ήταν; Η σκιά δεν έχει φωνή. Η σκιά έχει δυναμίτη, ο μόνος τρόπος να γκρεμίσεις διαβρωμένες δομές, για να γεννηθεί το άλλο. Κι αν το άλλο δεν υπάρχει, δεν υπήρξε ποτέ, είναι ένα, ήταν;
Οι σκιές και οι δυναμίτες δεν φοβούνται το ήταν, το απελθόν. Δεν έχουν δικαίωμα στην απαισιοδοξία. Οι σκιές και οι δυναμίτες γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους πως η επανάσταση δεν είναι κοινωνικό δείπνο (πίτσα με κρασί στα καθ’ ημάς και το πολύ πολύ μια πίπα), αλλά βία, δημιουργία, όπως το παθιασμένο σεξ. Η επιθυμία δεν μπορεί παρά να είναι βίαιη, ορμητική, εισερχόμενη (εισβάλλουσα), να σε μεθάει με την ηδονή, να σε εκστασιάζει με τη μοναξιά της.
Και η ενοχή για το παρελθόν μας, για τα άχαρα χρόνια της αδιαφορίας, των προδοσιών, των λαθών μας; Μα ένα νέο βάφτισμα απαιτείται.
Πατάς το δυναμίτη με το φιτίλι και εξαγνίζεσαι. Είναι και θεολογικό καθήκον η καταστροφή του διαβολικού, ο εξορκισμός του δαιμονισμένου.
Και καλά ο Μάο Τι σας λέει η περίφημη ρήση του Γεωργίου Παπανδρέου (γέρου της δημοκρατίας) Τρομοκρατήστε τους τρομοκράτες; Φανερή πρόταση και προτροπή. Το ανίερο πρέπει να διαγραφεί, η χυδαία και βασανιστική εξουσία πρέπει να αποκεφαλιστεί, η χειροβομβίδα οφείλει να απασφαλιστεί.
Και μια σειρά ιπτάμενα ερωτήματα, πόθοι, ανάγκες, αγωνίες κι εκεί ξαφνικά ξυπνάει το πρώτο συναίσθημα, η εξάρτηση από τον .. άλλο, η συνεργασία, η συνύπαρξη, ο κοινός στόχος.
Κι εγώ τι θα απογίνω, όταν αποδημήσει ο άλλος; Για μια φορά, για μια φάση έστω βρέθηκε απέναντί μου, μάλλον με επέλεξε. Κι εγώ, ο μόνος, ποιον θα ατενίζω; Μα το τίποτα, την καταστροφή και τις σκιές και σιωπές. Θα απογίνω ένα κομμάτι της παραχαραγμένης φυσικότητας, ένα κομμάτι γης, που μου πήραν οι ανίεροι, μια σειρά από χόρτα που δεν μ’ αφήνουν να τα μυρίσω, μια επαφή μ’ ένα δέντρο που με κρύβει. Θα μετατραπώ σε φύση, σε τιμωρία, σε αόρατο, θα γίνω η χώρα μου, το αόρατο εκδικητικό πρόσωπό της, άρα θα γίνω αθάνατος.
Υ.Γ. Αφιερώνεται με πολλή αγάπη, συγκίνηση, ιδίως σεβασμό στον Σέρτζιο Λεόνε, που μας «έφυγε» τέτοιες μέρες στις 30 Απριλίου του 1989.
Το φιλμ προβάλλεται σε αναπαλαιωμένη κόπια, όπως παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ Κανών το 2009, τη Δευτέρα 28 Απριλίου στις 20:00 στον Αλέξανδρο από την Ταινιοθήκη της ΕΡΤ-3