Η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3, στα πλαίσια του αφιερώματός της στην Ιταλική Σάτιρα, παρουσιάζει τη Δευτέρα 27 Ιουνίου στις 21:15 στο θερινό σινεμά ΑΠΟΛΛΩΝ (Σαρανταπόρου 4, κάθετη στη Βασιλέως Γεωργίου, τηλ. 2310828642) την υποψήφια για Όσκαρ σπονδυλωτή κωμωδία των Μάριο Μονιτσέλι, Ντίνο Ρίζι, Έτορε Σκόλα Μοντέρνα Τέρατα (Ιταλία, 1977, έγχρωμη, 99′). Παίζουν: Βιτόριο Γκάσμαν, Αλμπέρτο Σόρντι, Ούγκο Τονιάτσι, Ορνέλα Μούτι. Όπως πάντα, θα υπάρξει μουσικός πρόλογος από γνωστό καλλιτέχνη της πόλης.
Η συνδιοργάνωση και καλλιτεχνική επιμέλεια γίνονται από το ΚΕΜΕΣ. Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, ενώ στους θεατές θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση του Μανώλη Κρανάκη από το Flix.gr. Στο τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.
Το προς συζήτηση θέμα στο λαϊκό πανεπιστήμιο για τον κινηματογράφο θα είναι: Το σινεμά των σκετς και τα αποτελέσματα που παράγονται.
Σε μια σειρά απο σκετς αναπαριστώνται με κωμικό και ταυτόχρονα σκληρό τροπο όλες οι στρεβλώσεις της ιταλικής κοινωνίας της δεκαετίας του ’70.
Η ανάλυση που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:
«Τρία «τέρατα» του ιταλικού σινεμά σκηνοθετούν ένα ψηφιδωτό της ιταλικής κοινωνίας, που αντέχει στον χρόνo. Μόνο, όμως, ως μια vintage κωμική απεικόνιση μιας εποχής που ήθελε την κωμωδία ως μοναδικό μοχλό επανάστασης.
Aπό την πρώτη ιστορία, με τις απεγνωσμένες προσπάθειες του συζύγου μιας διάσημης τραγουδίστριας να διατηρήσει τη δημοτικότητα της γυναίκας του – και τη βασική πηγή εσόδων του – μέχρι την αποτυχημένη απόπειρα ενός πλούσιου οδηγού μιας Ρολς Ρόις να βοηθήσει έναν πεζό τραυματία, τη δυσάρεστη έκπληξη που περιμένει έναν πρωταγωνιστή σε μια πορνοταινία όταν ενημερώνεται για την ιδιότητα του ρόλου του, μέχρι την τελευταία ιστορία, με την κηδεία ενός διάσημου κωμικού του θεάτρου, τα «Μοντέρνα Τέρατα» αποτελούν ένα παζλ από κωμικοτραγικές στιγμές στη ζωή μιας ομάδας ανθρώπων, που οι περιστάσεις αλλά και η ίδια η φύση, τους μετατρέπουν σε… «τέρατα».
Δεν υπάρχει τίποτα που να μην μπαίνει στο στόχαστρο των Ρίζι, Μονιτσέλι και Σκόλα στη διάρκεια αυτών των ανισομερών – σε διάρκεια και αξία – επεισοδίων που συνθέτουν τα «Μοντέρνα Τέρατα». Η θρησκεία, η μπουρζουαζία, η ομοφυλοφιλία, το ελεύθερο σεξ, η τρομοκρατία γίνονται οι αφορμές για ένα δοκίμιο πάνω στα διαφορετικά είδη της κωμωδίας. Από τους αδερφούς Μαρξ μέχρι τον Ζακ Τατί και από τον Μπλέικ Εντουαρντς μέχρι τον Φελίνι, οι τρεις βασικοί εκπρόσωποι της «comedia all’ Italiana» εξαντλούν το μέσο φιλοδοξώντας να παραδώσουν ένα αιρετικό, ντελιριακό και διασκεδαστικό πορτρέτο μιας Ιταλίας που καταρρέει κάτω από το βάρος της ίδια της της υποκρισίας.
Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του 70 και το κίνημα που γέννησε το «Εντιμότατοι Φίλοι Μου», το «Βίαιοι, Βρώμικοι, Κακοί!» και τον «Φανφαρόνο», η «comedia all’ Italiana», έφτανε στο τέλος της, δίνοντας τη θέση της στην κρίση που θα αποστείρωνε καταστροφικά σχεδόν το ιταλικό σινεμά των δύο επόμενων δεκαετιών. Ενωμένοι τόσο ώστε να μην υπογράφει ποιος έκανε ποιο από τα 14 επεισόδια των «Μοντέρνων Τεράτων» είναι φανερή η διάθεση των Ρίζι, Μονιτσέλι και Σκόλα να κρατήσουν ζωντανό το πνεύμα που ακόμη και σήμερα θεωρείται η μοναδική χρυσή τομή ανάμεσα στο καλλιτεχνικό και εμπορικό σινεμά που γνώρισε ποτε η Ιταλία.
Και με ένα περίεργο τρόπο το καταφέρνουν. Οχι πάντοτε πετυχημένα, ούτε πάντοτε με την ίδια διεισδυτική κοινωνική ματιά, θυσιάζοντας συχνά την σάτιρα υπέρ μιας γκροτέσκας εκδοχής της καυστικότητας. Διασκεδάζοντας και οι ίδιοι με την πρόκληση της μικρής διάρκειας των επεισοδίων (μέσος όρος γύρω στα 6 με 7 λεπτά) τεμαχίζουν τους πλέον ζωτικούς τομείς της κοινωνίας και της καθημερινότητας σε μικρά ξεπάσματα παραλογισμού, σουρεαλισμού και ενίοτε μαγικού ρεαλισμού.
Οσο δύσκολο, όμως, είναι να ξεχωρίσεις ποιος σκηνοθετήσε ποιο επεισόδιο (η αντιστοίχιση είναι πλέον γνωστή), τόσο εύκολο να διακρίνεις ποια είναι τα επεισόδια που αποτελούν τη βάση του όλου εγχειρήματος και αποτελούν τις ευδιάκριτα πιο σημαντικές στιγμές αυτού του σπονδυλωτού φιλμ.
Προσπερνώντας στα γρήγορα το πιο «nouvelle vague» επεισόδιο του φιλμ, το «Autostop» του Μάριο Μονιτσελι όπου η παρουσία της Ορνέλα Μούτι ανάγκασε την αμερικανική εταιρία διανομής της ταινίας να αναφωνήσει: «Η Ορνέλα Μούτι είναι το πιο γεμάτο πράγμα που έβγαλε ποτέ η Ιταλία μετά τα ραβιόλι», τέσσερα είναι τα επεισόδια που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ειρωνικού «Ζήτω η Ιταλία!», όπως ήταν και ο εύστοχος αμερικάνικος τίτλος της ταινίας στη διαδρομή της μέχρι την υποψηφιότητα για το ξενόγλωσσο Οσκαρ.
Στο «Pronto Soccorso» του Μονιτσέλι, ο αριστοκράτης Αλμπέρτο Σόρντι προσπαθεί να μεταφέρει ανεπιτυχώς έναν ετοιμοθάνατο άστεγο σε κάποιο νοσοκομείο, στο «Tantum Ergo» του Ρίζι ο Βιτόριο Γκάσμαν, στο ρόλο ενός ιερέα, έρχεται αντιμέτωπος με την οργή της εργατικής τάξης, στο «Hostaria» του Ετόρε Σκόλα ο Βιτόριο Γκάσμαν και ο Ούγκο Τονιάτσι υποδύονται ένα ζευγάρι μαγείρων που τσακώνονται καθώς ετοιμάζουν ένα δείπνο για μια παρέα πλουσίων και στο «Elogio Funebre» – το καταληκτικό επεισόδιο του φιλμ – ο Ετόρε Σκόλα κλείνει την αυλαία μιας ολόκληρης εποχής με μια φελινική κηδεία στα όρια του μιούζικαλ.
Στην αναμέτρηση ανάμεσα στους τρεις δημιουργούς και τους τρεις ογκόλιθους της υποκριτικής του ιταλικού σινεμά, η νίκη κρίνεται στις λεπτομέρειες με ελαφρό προβάδισμα στους Γκάσμαν, Τονιάτσι και Σόρντι που αποδεικνύονται σε στιγμές πιο αιρετικοί, πιο θαρραλέοι και πιο αστείοι από τους σκηνοθέτες τους.
Στην τελική αδυσώπητη, όμως, μάχη με το χρόνο, και οι έξι τους δείχνουν ελαφρά κουρασμένοι, σύμβολα μιας εποχής και μιας κινηματογραφικής επανάστασης που μοιάζει πλέον με vintage αναφορά και όχι με ένα διαχρονικό παιχνίδι με τα όρια του σινεμά, της κωμωδίας και της σάτιρας. Το φανερα επιθετικό σχόλιο τους απέναντι στα ήθη και τις συμβάσεις των 70s μοιάζει πλέον ανώδυνο και σε στιγμές ανεκδοτολογικό. Όπως ακριβώς και οι ίδιοι παραμένουν δικαιωματικά «τέρατα», αλλά έχοντας απωλέσει προ πολλού εκείνο το εξτρα άγγιγμα που θα τους χαρακτήριζε ως «μοντέρνα».»
ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΑ «ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΤΕΡΑΤΑ»
Εξάλλου, 10 λόγοι για να μην χάσετε τα Μοντέρνα Τέρατα είναι:
1. Γιατί ο τίτλος Μοντέρνα Τέρατα παραπέμπει στις νέες στρεβλώσεις της ιταλικής κοινωνίας και κατ’ επέκταση κάθε μεσογειακής χώρας, φυσικά και της Ελλάδας.
2. Γιατί παρατηρούμε ότι πέρα από τις κλασικές στρεβλώσεις να εμφανίζονται και νέα ανατριχιαστικά δεδομένα, π.χ. τρομοκρατία.
3. Για τους εξαιρετικούς ρόλους όλων των ηθοποιών μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν οι Γκάσμαν και Μούτι.
4. Για την εξαιρετική φωτογραφία του Τονίνο Ντέλι Κόλι που βοηθάει πολύ στο κατασκευαστικό μέρος της ταινίας.
5. Για τη μουσική και τα τραγούδια του Αρμάντο Τροβαγιόλι που σχολιάζουν ειρωνικά τις καταστάσεις και τις παραμορφώσεις.
6. Γιατί η ιδιοφυϊα του φιλμ έγκειται στο οτι καταλαβαίνουμε περίπου ποιος σκηνοθετεί το καθε σκετς, αφού το κάθε στυλ είναι διαφορετικό.
7. Γιατί κάποια σκετς διαθέτουν εναν ανεκδοτολογικό χαρακτήρα, που όμως αναιρείται έξυπνα, κάποια άλλα γκροτέσκο και σουρεαλιστικό χαρακτήρα, και ορισμένα την επιθετική σάτιρα.
8. Γιατί αν οργανώσουμε ένα παζλ με ψηφίδες τα διάφορα σκετς, πίσω από το γέλιο θα ανακαλύψουμε ένα ανατριχιαστικό πρόσωπο.
9. Γιατί αυτή η σπονδυλωτή ταινία έρχεται ως συνέχεια και ακολουθία της περίφημης ασπρόμαυρης κωμωδίας με τίτλο Τέρατα (1963). Η έγχρωμη ταινία του 1977 παρατηρεί εξαιρετικά την κοινωνική μετεξέλιξη της Ιταλίας.
10. Γιατί αυτή είναι η τελευταία κορυφαία σάτιρα της εικοσαετίας. Μετά από αυτήν το είδος αρχίζει και μαραζώνει.
Υ.Γ. Την επόμενη Δευτέρα 4 Ιουλίου η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 παρουσιάζει στα πλαίσια του ίδιου αφιερώματος τη βραβευμένη δραματική κωμωδία του Πιέτρο Τζέρμι Ατιμασμένη και εγκαταλελειμμένη (1964).