Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη, διαφορετική από τις άλλες, έδωσε στην βρετανική εφημερίδα Guardian ο François Crépeau, ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, ο οποίος προτρέπει τη Δύση να υιοθετήσει ένα παγκόσμιο ανθρωπιστικό σχέδιο για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Πρόκειται για θέσεις που δεν ακούς συχνά από αξιωματούχο του ΟΗΕ ο οποίος υπερασπίζεται την κινητικότητα ως αυταξία, δηλώνει ότι οι άνθρωποι θα μετακινούνται εφόσον καταλαβαίνουν ότι έχουν ελπίδες για καλύτερη ζωή, κι ότι δεν πρόκειται να τους σταματήσει η καταστολή. Τονίζει επίσης ότι χρειάζεται οι χώρες του βορρά να συνεργαστούν για να υποδεχτούν τους πρόσφυγες ενώ σημειώνει ότι η παράνομη μετανάστευση είναι απόρροια της ανυπαρξίας τρόπων για νόμιμη μετανάστευση, και η απαγόρευση αυτή φέρνει μόνο θανάτους, εκμετάλλευση, δουλεμπόριο και “χαϊδεύει τα αυτιά” στα συντηρητικά ακροατήρια των δυτικών κοινωνιών.
Διαβάστε την συνέντευξη:
Gabrielle Jackson: Μόλις υπήρξαμε μάρτυρες μιας από τις μεγαλύτερες ναυτικές καταστροφές σε καιρό ειρήνης. Πώς θα πρέπει να αντιδράσει η ΕΕ.
François Crépeau: Η ηθική επιταγή είναι η σωτηρία των ζωών, αυτό είναι το πρώτο που πρέπει να γίνει. Ο Αϊνστάιν έχει ορίσει την αναμονή διαφορετικών αποτελεσμάτων με την επανάληψη των ίδιων πράξεων. Αν συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι μέχρι τώρα, ειδικά στην Ευρώπη, τίποτα δε θα βελτιωθεί. Αυτή είναι μόνο η αρχή της καλοκαιρινής περιόδου, έτσι αν είχαμε περισσότερους από χίλιους θανάτους την περασμένη βδομάδα, ενδεχομένως να το ξαναδούμε μες στις ερχόμενες εβδομάδες.
GJ: Τι διαφορετικό να κάνουμε λοιπόν;
FC: Αν η καταστολή και η κράτηση δε δουλεύουν, τότε χρειάζεται να αναλογιστούμε γιατί συμβαίνει αυτή η μετανάστευση. Υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων για τις οποίες μιλάμε. Υπάρχουν αναμφισβήτητα πρόσφυγες από τη Συρία, την Ερυθραία, τη Σομαλία, το Αφγανιστάν. Αν πάρουμε τους Σύριους και τους πολίτες Ερυθραίας που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Τουρκία, το Λίβανο, την Ιορδανία και την Αίγυπτο, ξέρουμε ότι είναι εγκλωβισμένοι, ξέρουμε ότι δεν υπάρχει μέλλον για αυτούς εκεί που βρίσκονται. Αυτές οι χώρες δεν τους επιτρέπουν την εγκατάσταση, την απόκτηση μόνιμης κατοικίας, την υπηκοότητα και εν συνεχεία τη μετατροπή τους σε ενεργούς πολίτες. Είναι εγκλωβισμένοι σε ένα μέρος, όπου δεν υπάρχει μέλον για αυτούς και τα παιδιά τους. Ξέρουμε ένα μεγάλο αριθμό ειδικά Σύριων, που πρόκειται να αφήσουν αυτές τις χώρες και αν δεν τους παρέχουμε έναν επίσημο μηχανισμό για να το κάνουν, θα καταφύγουν στους διακινητές και τους δουλεμπόρους. Η απραξία της Ευρώπης είναι αυτή που δημιουργεί την αγορά για τους διακινητές.
Χρειάζεται να κάνουμε για τους Σύριους, ότι κάναμε πριν 30 χρόνια για τους πρόσφυγες από την Ινδοκίνα, και αυτό είναι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, με το οποίο όλες οι χώρες του Βορρά, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, του Καναδά, των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας και ενδεχομένως και άλλες χώρες, να προσφέρουν σε ένα μεγάλο αριθμό Σύριων μια δυνατότητα, ώστε το στοίβαγμά τους στην Κων/πολη, το Αμάν και τη Βηρυττό να τους δίνει μια σοβαρή ευκαιρία επανεγκατάστασης, αντί για την πληρωμή χιλιάδων ευρώ μόνο και μόνο για να πεθάνουν μαζί με τα παιδιά τους στη Μεσόγειο.
Θα μπορούσαμε συλλογικά να προσφερθούμε να δεχτούμε για εγκατάστασης ένα εκατομμύριο Σύριους μες στα επόμενα πέντε χρόνια. Για μια χώρα σαν το Ηνωμένο Βασίλειο, αυτό θα σήμαινε περίπου 14000 Σύριους για 5 χρόνια. Για τον Καναδά, θα σήμαινε λιγότερο από 9000 για 5 χρόνια, μια σταγόνα στον ωκεανό. Για την Αυστραλία, αυτό θα αντιστοιχούσε σε λιγότερο από 5000 κάθε χρόνο. Μπορούμε να το διαχειριστούμε αυτό. (χρησιμοποιήσα τον πληθυσμό ως κριτήριο κατανομής, ένα πιο εξεζητημένο κριτήριο θα μπορούσε να είναι κάποιος συντελεστής στο ΑΕΠ για παράδειγμα).
Θα μπορούσε κανείς να το επεκτείνει αυτό και να ανακοινώσει έναν ακόμα μεγαλύτερο αριθμό για 7 χρόνια ή να διευρύνει τις εθνικότητες που θα καλυφθούν, ώστε να συμπεριληφθούν πχ και οι καταγόμενοι από την Ερυθραία, που κι αυτοί διασχίζουν τη Μεσόγειο. Αυτή θα είναι μια μακροπρόθεσμη δέσμευση και χρειάζεται να την αναλάβουμε μαζί. Είναι ένα πολύ καλύτερο σύστημα για όλους να μειωθούν οι θάνατοι, να περιοριστεί το καθεστώς εκμετάλλευσης των δουλεμπόρων και να μειωθεί και το κόστος της διαδικασίας ασύλου.
GJ: Αυτό, λοιπόν, είναι η πρώτη κατηγορία της μετανάστευσης. Ποιοι αποτελούν τη δεύτερη κατηγορία;
FC: Η δεύτερη κατηγορία ανθρώπων στους οποίους πρέπει να εστιάσουμε είναι οι οικονομικοί μετανάστες, κυρίως από την υποσαχάρια Αφρική που πηγαίνουν προς την Ευρώπη, και οι οποίοι μπορεί επίσης να χρήζουν προστασίας, αυτό που η Ύπατη Αρμοστεία αποκαλεί μικτές ροές. Έχουμε επίσης ανθρώπους που αν και δε χρήζουν διεθνούς προστασίας, είναι απελπισμένοι για το μέλλον τους, καθώς δεν υπάρχουν καθόλου δουλειές κοντά στις χώρες τους. Διασχίζουν την έρημο της Σαχάρας, εξαπατούνται, συχνά απάγονται, είναι ένα απίστευτα βίαιο ταξίδι, αυτό για να φτάσουν στη Λιβύη και από εκεί να περάσουν στην Ευρώπη.
Έρχονται στην Ευρώπη, γιατί ξέρουν ότι υπάρχουν δουλειές εκεί. Οι χώρες στην Ευρώπη λένε: “Δεν έχουμε δουλειές ούτε για τους δικούς μας πολίτες, δεν μπορούμε να δεχτούμε όλο αυτό τον κόσμο”, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Υπάρχουν δουλειές. Υπάρχουν πολύ κακοπληρωμένες εργασίες στη γεωργία, στις κατασκευές, στον τουρισμό ή στη φροντίδα των ηλικιωμένων ή των παιδιών. Το ξέρουμε. Αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε αυτή την υπόγεια και μαύρη αγορά εργασίας, γιατί μας αρέσουν οι τιμές της τομάτας τον Ιούνη, μας αρέσει η καθαρίστριά μας να είναι φθηνή. Αυτοί οι άνθρωποι ξέρουν ότι υπάρχουν αυτές οι δουλειές.
Αυτός είναι ένας τεράστιος παράγοντας έλξης.
Οι μετανάστες δεν είναι χαζοί, δε θα πήγαιναν σε μέρη που δεν έχει δουλειές. Όσο δεν το αναγνωρίζουμε αυτό, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να έρχονται. Πρέπει να “καθαρίσουμε” τις δικές μας αγορές εργασίας, να πολεμήσουμε τις μαφίες που ελέγχουν τη γεωργία στη νότια Ιταλία. Πρέπει να φτιάξουμε επιθεωρήσεις εργασίας, που να έχουν το θάρρος, που να μπορούν να πηγαίνουν σε μέρη, όπου οι εργοδότες εκμεταλλεύονται, να τιμωρήσουμε τους εργοδότες και να τους κλείσουμε τις επιχειρήσεις, κάτι που οι βουλευτές δεν επιθυμούν, αφού αυτό θα στερούσε φόρους και θέσεις εργασίας. Την ίδια ώρα, αν αυτό είναι το τίμημα για να έχουμε μια πολύ καθαρότερη αγορά εργασίας, για να μειώσουμε αυτό τον παράγοντα έλξης (των παράνομων – υπόγειων εργασιών) και να διασφαλίσουμε την προστασία των παράτυπων μεταναστών που έρχουνται, αυτό θα παίξει ένα τεράστιο ρόλο.
Στο ενδιάμεσο, κι εφόσον χρειαζόμαστε ανθρώπους για να μαζεύουν τις τομάτες και να πλένουν πιάτα, θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα σύστημα μετανάστευσης για όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων. Όλες οι χώρες είναι πρόθυμες να δεχτούν μετανάστες υψηλών προσόντων, αλλά χρειαζόμαστε και ανθρώπους χαμηλότερου μισθολογικού επιπέδου για όλων των ειδών τις δραστηριότητες που δεν έχουν ρυθμιστεί ακόμα. Και τους χρειαζόμαστε τώρα. Αν δεν προσφέρουμε αυτές τις οδούς, οι άνθρωποι θα έρχονται με τα δικά τους μέσα, καθώς οι οι ίδιοι οι εργοδότες τους “προσκαλούν”. Αν δεν ανοίξουμε αυτούς τους δρόμους, τόσο για τους πρόσφυγες, όσο και για τους οικονομικούς μετανάστες, οι άνθρωποι θα έρχονται, αφού η κινητικότητα είναι κομμάτι της παγκοσμιοποίησης.
GJ: Υπάρχει κάποιο προηγούμενο για ένα σχέδιο αυτού του είδους;
FC: Το έχουμε κάνει για τους ανθρώπους από τη χερσόνησο της Ινδοκίνας. Όσο για τους οικονομικούς μετανάστες, αυτός ήταν ο κανόνας τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Εκατομμύρια Βορειοαφρικάνων, Αφρικάνων από την υποσαχάρια Αφρική και Τούρκων ήρθαν στην Ευρώπη μεταξύ του 1950 και 1975 και κανείς δεν πέθανε και δεν υπήρχε διακίνηση. Γιατί; Επειδή έπαιρναν το καράβι της γραμμής για 50 φράγκα και αποβιβάζονταν στη Μασσαλία, έπαιρναν το τρένο για τη Γερμανία ή το Βέλγιο ή οπουδήποτε αλλού. Όλοι καταγράφονταν, όλοι ελέγχονταν, αλλά μπορούσαν να έρθουν. Και αν ερχόντουσαν με τουριστική βίζα και έβρισκαν μια δουλειά, μπορούσαν εύκολα να μετατρέψουν την τουριστική τους βίζα σε άδεια εργασίας. Και αν έχαναν τη δουλειά τους, κάτι που συνέβαινε, μπορούσαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους χωρίς δεύτερες σκέψεις, αφού ήξεραν ότι μπορούν να ξανάρθουν. Το όνομα του παιχνιδιού ήταν κινητικότητα.
Καθώς η κινητικότητα αυξάνεται με την παγκοσμιοποίηση, αντί να την παρεμποδίσουμε, θα έπρεπε να την οργανώσουμε. Αυτό σημαίνει ανοιχτά νομικά κανάλια, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να έρθουν και να ψάξουν για δουλειά. Αν δημιουργήσει μηχανισμούς που θα δίνουν κίνητρα, δε θα είχαμε παράτυπη μετανάστευση στο βαθμό που την έχουμε τώρα.
Για παράδειγμα, δημιουργούμε μια βίζα για να έρθει κάποιος και να ψάξει για δουλειά, που να ισχύει ως βίζα πολλαπλών εισόδων, πχ, 4 μήνες ανά χρόνο για 5 χρόνια. Έτσι, λοιπόν, έρχεσαι για 4 μήνες την πρώτη φορά και προς το τέλους των τεσσάρων μηνών λες, ΟΚ, θα πρέπει να παραμείνω παράνομα ή θα πρέπει να γυρίσω σπίτι και να ξαναέρθω του χρόνου. Αν παραμείνεις παράνομα, ξεγράφεις τις 4 ακόμα ευκαιρίες που έχεις για να ξανάρθεις νόμιμα. Αν γυρίσεις στην πατρίδα, έχεις 8 μήνες να προετοιμαστείς για τον επόμενο γύρο, πχ να μάθεις καλύτερα αγγλικά ή να κάνεις κάποιου τύπου εκπαίδευση. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να δώσουμε κίνητρα αυτοί οι άνθρωποι να απευθυνθούν στο συνοριοφύλακα και όχι στο διακινητή. Προς το παρόν, δεν κάνουμε τίποτα σε αυτή την κατεύθυνση.
GJ: Ποιο είναι το πρόβλημα; Γιατί οι πολιτικοί είναι τόσο επιφυλακτικοί;
FC: Ζούμε σε κοινοβουλευτικές δημοκρατίες και δεν μπορούμε να κατηγορούμε σε υπερβολικό βαθμό τις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, αφού είναι το καλύτερο σύστημα που θα μπορούσαμε να εφεύρουμε για να κυβερνηθούμε. Παρ’ όλα αυτά, οι κοινοβουλευτικές δημοκρατίες λειτουργούν με βάση μία μόνο αρχή, το εκλογικό κίνητρο (κόστος). Μόλις οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, άρχισαν να ασκούν πίεση στα κόμματα για να εντάξουν τα γυναικεία ζητήματα στα προγράμματά τους και στη συνέχεια να προωθούν περισσότερη προστασία για τις γυναίκες στην αγορά εργασίας, για την καταπολέμηση των στερεοτύπων, των προκαταλήψεων εναντίον των γυναικών. Ήταν σαν ανέκδοτο πριν 50 χρόνια, να πει κανείς ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν να οδηγήσουν. Ε, λοιπόν, οι γυναίκες το πολέμησαν αυτό και σήμερα, αν ένας πολιτικός κάνει ένα σεξιστικό αστείο δημόσια, μπορεί να καταστρέψει την καριέρα του…
GJ: Εκτός από την Αυστραλία…
FC: …εντάξει, το λιγότερο να καταστρέψει μια πολιτική καριέρα. Οι γυναίκες απέκτησαν πρόσβαση στην πολιτική σκηνή και μπόρεσαν να μιλήσουν εναντίον όλων αυτών των ηλίθιων πραγμάτων που έλεγαν οι άντρες. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί για τους μετανάστες, γιατί δεν πρόκειται να αποκτήσουν πρόσβαση στην πολιτική σκηνή, δε βγαίνουν να μιλήσουν δημόσια, γιατί δεν είναι κομμάτι του εκλογικού σώματος. Δεν έχουν ψήφους να τάξουν στους πολιτικούς. Οι πολιτικοί δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν, υποσχόμενοι οτιδήποτε στους μετανάστες. Αντίθετα, αν κρίνουμε από ανθρώπους σαν την κυρία που ξεχνώ διαρκώς το όνομά της…
GJ: Κέιτι Χόπκινς (αρθρογράφος της εφημερίδας Sun)
FC: …ναι, τη Κέιτι Χόπκινς, οι πολιτικοί στην πραγματικότητα κερδίζουν ψήφους από την επίθεση στους μετανάστες.
Έχουμε προς το παρόν ένα σύστημα που δε δίνει κίνητρα στους πολιτικούς για να κάνουν οτιδήποτε για τους μετανάστες, έτσι βλέπουμε στερεότυπα, όπως ότι οι μετανάστες μας παίρνουν τις δουλειές, οι μετανάστες είναι τρομοκράτες, οι μετανάστες είναι κίνδυνος για την ασφάλεια, είναι εγκληματίες, φέρνουν ασθένειες, όλα αυτά τα στερεότυπα που έχουν αποδειχθεί εσφαλμένα από τις κοινωνικές επιστήμες απλά συνεχίζουν να βρίσκονται στη δημόσια κουβέντα, επειδή κανείς δεν έχει μιλήσει ανοιχτά εναντία τους, ούτε οι μετανάστες, ούτε εμείς οι πολίτες.
Μου φαίνεται ότι στην Αυστραλία, κι αυτό μπορεί να συμβεί και στη Ευρώπη, ένας από τους τρόπους με τους οποίους η κυβέρνηση πέτυχε να πουλήσει τις πολιτικές της σχετικά με τους αιτούντες άσυλο που έρχονται με βάρκες ήταν να τις πουλήσει ως ηθικές πολιτικές. “Πρέπει να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να σταματήσουμε την τρομακτική τραγωδία άνθρωποι να πεθαίνουν στη θάλασσα”. Και οι άνθρωποι τσίμπησαν, γιατί τους πλασαρίστηκε ως ηθική πολιτική, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρές αποδείχτηκαν τελικά αυτές οι πολιτικές.
Το να σωθούν ζωές πρέπει να είναι ένας από τους στόχους. Τώρα, πώς η Αυστραλιανή κυβέρνηση, τόσο η δεξιά όσο και η αριστερή προχώρησαν με αυτό; Είναι η Λύση του Ειρηνικού, στις 3 της εκδόσεις. Θα βρίσκομαι στην Αυστραλία σε επίσημη αποστολή τον Οκτώβρη, ώστε να βεβαιωθώ, αλλά έχουμε πολύ φριχτές αναφορές σχετικά με το τι συμβαίνει στο Νάουρου και τι γίνεται στην Παπούα Νέα Γουινέα στα Νησιά Μανούς. Φαίνεται πως οι αρχές της Αυστραλίας έχουν αποφασίσει να μεταχειρίζονται πολύ σκληρά τους μετανάστες που τα κατάφεραν να φτάσουν στα χωρικά ύδατα της Αυστραλίας με βάρκες, έτσι ώστε να αποτρέψουν άλλουν ανθρώπους να έρθουν. Για μένα, αυτό είναι ηθικά, νομικά και πολιτικά απαράδεκτο.
Αν πάμε πίσω στην ηθική βάση του νομικού πλαισίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχουμε σήμερα, είναι η κατηγορική προσταγή του Καντ. Ο Καντ είπε πριν 200 χρόνια, να μη φέρεσαι στους άλλους ποτέ ως μέσο, αλλά πάντα ως σκοπό. Τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν να κάνουν ακριβώς με αυτό.
Η αναλογία που χρησιμοποιώ για να το ορίσω είναι αυτή: θα θεωρούσαμε αποδεκτό να φέρονται στους γιους και τις κόρες μας με τον ίδιο τρόπο αν βρίσκονταν στην ίδια κατάσταση; Αν απαντήσουμε όχι, τότε έχουμε την απάντηση και στο ηθικό μας δίλημμα.
Ποια είναι είναι λοιπόν η πρόκληση σε αυτή την ηθική λύση; Αν δεν είναι το να σώζεις ζωές στη θάλασσα, δια της αποτροπής των ανθρώπων να έρχονται, τότε ποια είναι;
Να ρυθμίσουμε την κινητικότητα – αυτό είναι που συμβουλεύω την Ευρώπη και αυτό θα συμβουλεύσω οποιοδήποτε μέρος στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Αμερικανο-μεξικάνικης μεθορίου. Να μη φοβόμαστε την κινητικότητα. Η κινητικότητα είναι αυτό που χρειαζόμαστε και δεν μπορούμε να το αναγνωρίσουμε, γιατί λαϊκιστές εθνικιστές ξεσπαθώνουν εναντίον όλων αυτών των ξένων, που θα μας αλλάξουν τις ζωές, θα μας διαβρώσουν τον πολιτισμό. Οι αλλαγές είναι συνεχείς και όταν οι μετανάστες έρχονται στις κοινωνίες μας, προκαλούν πολύ μικρές μεταβολές και οι περισσότερες από αυτές είναι θετικές. Ο ρόλος των μεταναστών είναι εξαιρετικά θετικός στην αγορά εργασίας, ειδικά όταν είναι κινητικοί, καθώς όταν υπάρχει ύφεση, συχνά θα εγκαταλείψουν τη χώρα.
Αν πάρουμε το Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ 2005 με την πρώτη διεύρυνση της ΕΕ και 2009 μέσα στην κρίση, το ΗΕ υποδέχτηκε 1,5 εκατομμύριο κεντρικοευρωπαίους και τουλάχιστον τα δύο τρίτα από αυτούς έφυγαν μετά το 2009. Αυτό είναι ακριβώς η ελαστικότητα στην αγορά εργασίας που αναζητούμε.
Αν αναπτύξουμε, ρυθμίσουμε και οργανώσουμε την κινητικότητα, θα έχουμε μακροπρόθεσμα πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Αλλά για αυτό χρειαζόμαστε πολιτικές πρωτοβουλίες. Χρειαζόμαστε ανθρώπους που θα μπορούν να πουν στους δημοσιογράφους της Sun “έχετε άδικο και πρέπει να το γνωρίζετε”.
GJ: Κάποιο Βρετανοί πολιτικοί έχουν δηλώσει ότι η διάσωση ανθρώπων στη θάλασσα αποτελεί ενθαρρυντικό παράγοντα. Βλέπετε τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης ως έναν τέτοιο παράγοντα;
FC: Είναι ακριβώς σαν να λες ότι η κοινωνική πρόνοια ευνοεί την αδράνεια. Είναι ένα γερασμένο επιχείρημα. Για μένα είναι ένα γελοίο επιχείρημα, ένα θανάσιμο επιχείρημα. Έβγαλα ένα δελτίου τύπου μετά από αυτές τις δηλώσεις της Τερέσα Μέι (γραμματέας του βασιλικού γραφείου) και ο τίτλος του ήταν “Αφήστε τους να πεθάνουν”, αφού αυτό ακριβώς είναι που έλεγε στην ουσία. Συνηγορούσε στο να τους αφήσουμε να πεθάνουν, ώστε να αποτραπούν άλλοι άνθρωποι από τα να έρθουν, θα έστελνε το μήνυμα, αν προσπαθήσετε να έρθετε, θα πεθάνετε.
Το επόμενο βήμα είναι τα οπλισμένα πλεούμενα που ακούσαμε (στο άρθρο της Χόπκινς στη Sun). Τα αρματωμένα καράβια να πυροβολούν αυτές τις βάρκες. Αυτό είναι μια επικίνδυνη κατρακύλα. Άπαξ και μιλήσεις για όπλα, όλοι σκέφτονται “γιατί να μην τορπιλίσουμε αυτές τις βάρκες;”. Αυτό θα μπορούσε να είναι ερέθισμ για να μην το κάνεις. Δεν μπορείς να το κάνεις. Είναι η κατηγορική προσταγή του Καντ, δεν μπορείς να να χρησιμοποιήσεις οποιονδήποτε μόνο ως μέσο για να κάνεις κάποιον άλλο να κάνει αυτό που θες. Είμαστε όλοι ξεχωριστά άτομα και όλοι αξίζουμε αξιοπρέπεια.
GJ: Μπορείτε να βάλετε το σημερινό παγκόσμιο προσφυγικό πρόβλημα σε ιστορική προοπτική; Διανύουμε μια ιδιαιτέρως κακή εποχή για τους πρόσφυγες;
FC: Και ναι και όχι. Γενικά, ο κόσμος είναι πιο ειρηνικός από ό,τι ήταν πριν 30 ή 40 χρόνια. Το θέμα είναι ότι η κινητικότητα των ανθρώπων έχει αυξηθεί και οι προσδοκίες των ανθρώπων έχουν μεγαλώσει.
Όταν έχεις δει τον παγκόσμιο βορρά στην τηλεόραση για 25 χρόνια, για όλη σου τη ζωή, τα παιδιά παντού στον κόσμο λένε “αν εδώ είναι κόλαση, τότε υπάρχει ένα μέρος στον κόσμο που μπορώ να πάω”, κάτι που δεν ίσχυε απαραίτητα πριν 30 ή 40 χρόνια. Ο κόσμος είναι περισσότερο παγκόσμιος, γιατί ο βορράς τον ήθελε παγκοσμιοποιημένο για τη μετακίνηση των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων. Και εκπλησσόμαστε που ξαφνικά και οι άνθρωποι θέλουν να μπορούν να μετακινούνται; Δε θα έπρεπε.
Το προσφυγικό σήμερα είναι πιο σημαντικό από ό,τι ήταν πριν 10 χρόνια, γιατί οι άνθρωποι ξέρουν ότι μπορούν να βρουν προστασία και θα πρέπει να να την παρέχουμε. Θα πρέπει να την παρέχουμε, γιατί τη χρειάζονται, αλλά και για το δικό μας καλό, αφού τελικά οι άνθρωποι θα έρθουν. Τελεία και παύλα. Είτε το ελέγχουμε είτε το αφήνουμε να γίνεται υπόγεια, με παράνομους μεσάζοντες, τους διακινητές.
Πριν μερικά χρόνια στο Τζιμπουτί, ήμουν με μία αξιωματούχο που δούλευε στο Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και επιθεωρούσαμε στην Υεμένη. Αυτό το στενό μεταξύ Τζιμπουτί και Υεμένης ονομάζεται Μπαμπ-ελ-Μαντέμπ και 100 χιλιάδες άνθρωποι το περνούν κάθε χρόνο. Περίπου 10% πεθαίνει στο στενό, πνίγονται. Ήμασταν στην παραλία και της έλεγα “μα γιατί δε χρηματοδοτεί η ΔΟΜ μια υπηρεσία φέρι; Κανείς δε θα πέθαινε, η βιομηχανία της δουλεμπορίας θα πέθαινε, θα καταγράφονταν όλοι. Ίσως θα μπορούσατε να ζητάτε και 200€ το άτομο, έτσι κι αλλιώς πληρώνουν πολύ περισσότερα στους διακινητές, θα πλήρωναν και για τα φέρι και θα ήσασταν σε θέση πλέον να τους ενημερώσετε για την κατάσταση, θα ήσασταν σε θέση να διακρίνετε αυτούς που χρήζουν προστασίας. Θα ήσασταν σε θέση να κάνετε τόση δουλειά, με μια κίνηση που θα θα αυτοχρηματοδοτούνταν. Ποιο είναι το πρόβλημα;”. Η απάντηση ήαν ένα μικρό χαμόγελο και μετά “δε νομίζω ότι τα μέλη κράτη της ΔΟΜ θα ενέκριναν ένα τέτοιο σχέδιο”.
GJ: Αυτό είναι καταθλιπτικό σχόλιο για να τελειώσουμε.
FC: Αυτό που δεν είναι καταθλιπτικό, είναι οι αντοχές των ίδιων των μεταναστών. Σε πολλές περιπτώσεις το κάνουν από ιδεαλισμό, ελπίζουν ότι υπάρχει ένα μέρος για αυτούς κάπου αλλού. Και το κάνουν από αγάπη, γιατί θέλουν να κάνουν το σωστό για τα παιδιά τους. Οι περισσότεροι από τους μετανάστες που πέτυχαν να περάσουν στην Ευρώπη, κατάφεραν και να εγκατασταθούν. Και ξέρετε κάτι; Έκαναν τη σωστή επιλογή. Όπως οι άνθρωποι που ερχόντουσαν παράνομα, δραπετεύοντας από τη Ναζιστική Γερμανία, ή τη φασιστική Ιταλία ή την Ισπανία του Φράνκο, οι άνθρωποι που ήρθαν παράνομα, έκαναν τη σωστή επιλογή για αυτούς και τα παιδιά τους και τα παιδιά τους θα είναι περήφανα για αυτό. Αυτό είναι θάρρος και αντοχή και κουράγιο. Μπορεί να μην είχαμε το ίδιο κουράγιο, αν ήμασταν στη θέση τους, κι αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό.