Με ένα καινοφανές σκεπτικό που είναι ζήτημα αν αντέχει σε νομικό έλεγχο, πόσο μάλλον σε έλεγχο λογικής, το Γενικό Δικαστήριο της Ε.Ε. αντιστρέφει ακόμα και την ξεκάθαρη διατύπωση της ανακοίνωσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Κοινή Δήλωση Ε.Ε. και Τουρκίας για το προσφυγικό, προκειμένου να ισχυριστεί ότι η Ε.Ε. δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας, όπως γνωρίζαμε μέχρι τώρα.
Γράφει ο Δημήτρης Αγγελίδης για την Εφημερίδα των Συντακτών
Το τέχνασμα επιτρέπει στο Δικαστήριο να κρίνει εαυτόν αναρμόδιο να δικάσει την προσφυγή δύο Πακιστανών και ενός Αφγανού εναντίον της ευρωτουρκικής συμφωνίας, η εφαρμογή της οποίας, όπως ισχυρίζονται, ενδέχεται να παραβιάσει τα δικαιώματά τους με βάση το προσφυγικό δίκαιο, καθώς κινδυνεύουν με διώξεις αν επιστραφούν στην Τουρκία.
Προκειμένου να αποφύγει να δικάσει μια υπόθεση, η οποία κινδύνευε σοβαρά να αποτελέσει ισχυρό πλήγμα σε ολόκληρη την πολιτική της Ε.Ε. στο προσφυγικό, πολιτική που βασίζεται στα πήλινα πόδια μιας συμφωνίας που παραβιάζει κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα και το προσφυγικό δίκαιο, το Δικαστήριο προτίμησε να αυτοκαταργηθεί στην ουσία σαν το όργανο ελέγχου των αποφάσεων των ευρωπαϊκών θεσμών, επιχειρώντας με λογικά άλματα να ισχυριστεί ότι δεν αποτελεί ευρωπαϊκή απόφαση η ευρωτουρκική συμφωνία.
Πρόκειται φυσικά για την τελευταία πράξη κατάλυσης του ευρωπαϊκού δικαίου που ξεκίνησε με την υπογραφή της συμφωνίας πριν από ένα χρόνο, στις 18 Μαρτίου 2016, ημερομηνία που έχει χαρακτηριστεί αρνητικό ορόσημο για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ε.Ε.
Αντί να καταδικάσει το κείμενο της συμφωνίας ως έχει, το Δικαστήριο προβαίνει στην πρωτοφανή ενέργεια να διορθώσει την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου βεβαίως να διατηρήσει σε ισχύ τη συμφωνία.
Διορθώνει το… ανακοινωθέν
Οπως αναφέρει το δελτίο τύπου του Δικαστηρίου: «Το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει καταρχάς ότι παρεισέφρησαν ανακρίβειες στο ανακοινωθέν Τύπου της 18ης Μαρτίου 2016, όσον αφορά τον προσδιορισμό των συντακτών της «δηλώσεως Ε.Ε.-Τουρκίας», καθώς το ανακοινωθέν αυτό αναφέρει, αφενός, ότι η Ενωση, και όχι τα κράτη-μέλη της, είχε αποφασίσει τα πρόσθετα σημεία δράσης στα οποία αναφέρεται η δήλωση και, αφετέρου, ότι τα «μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου» συναντήθηκαν με τον Τούρκο ομόλογό τους κατά τη συνάντηση της 18ης Μαρτίου 2016 κατόπιν της οποίας εκδόθηκε το εν λόγω ανακοινωθέν Τύπου».
Επικαλούμενο έγγραφα που προσκόμισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, διαψεύδοντας τον ίδιο τον εαυτό του, το Δικαστήριο ισχυρίζεται ότι η συνάντηση των αρχηγών των κρατών-μελών με τον Τούρκο ομόλογό τους στις 18 Μαρτίου στις Βρυξέλλες, την επομένη της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 17 Μαρτίου, αποτελεί «διεθνή σύνοδο κορυφής» και οι συμμετέχοντες «αυτή τη φορά ενεργούσαν ως αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων» και όχι ως μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Κατά συνέπεια, «ούτε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ούτε άλλο θεσμικό όργανο της Ενωσης αποφάσισε τη σύναψη συμφωνίας με την τουρκική κυβέρνηση σχετικά με τη μεταναστευτική κρίση», αναφέρει το Δικαστήριο. Κατά της απόφασης μπορεί να ασκηθεί αναίρεση για νομικά ζητήματα σε διάστημα δύο μηνών.
«Η απάτη που εμπεριέχεται στην ευρωτουρκική συμφωνία συνεχίζει να επεκτείνεται: πρώτα υποκρίνονται οι Ευρωπαίοι ηγέτες ότι είναι ασφαλής τρίτη χώρα η Τουρκία για να επιστραφούν σ’ αυτήν πρόσφυγες και στη συνέχεια νίπτουν τας χείρας τους από κάθε ανάμειξη, όταν αυτή η βαθιά προβληματική συμφωνία πάει να υποβληθεί σε εξονυχιστικό έλεγχο.
»Η μετατόπιση της ευθύνης δεν αλλάζει το γεγονός ότι η συμφωνία έχει επιφέρει οδυνηρές συνέπειες σε χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες και είναι επείγουσα ανάγκη να αναθεωρηθεί», σχολίασε ο διευθυντής του τομέα Ευρώπης της Διεθνούς Αμνηστίας, Τζον Νταλουίσεν.
Ωστόσο, όχι μόνο δεν εξετάζει η Ε.Ε. την αναθεώρηση της συμφωνίας, αλλά, απαλλαγμένη πια από κάθε ανησυχία, ανακοινώνει, η ίδια που -σύμφωνα με το Δικαστήριο- δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας, τα επόμενα μέτρα για την υλοποίησή της.
Η πέμπτη «Εκθεση Προόδου για την εφαρμογή της ευρωτουρκικής δήλωσης» που παραδίδει στο Ευρωκοινοβούλιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βγάζοντας τη γλώσσα στο Δικαστήριο, περιλαμβάνει αλλαγές στη διαδικασία ασύλου, που ήδη θυμίζει σκιά του εαυτού της.
Τα κλιμάκια της υπηρεσίας Ασύλου στα νησιά έχουν εφοδιαστεί με υποδείγματα ερωτηματολογίων για τις συνεντεύξεις όσων προέρχονται από χώρες προσφυγικού προφίλ, ενώ προβλέπεται η διαρκής επιτήρηση όσων ζητούν άσυλο και ο τερματισμός της διαδικασίας ασύλου σε περίπτωση που χαθεί το ραντεβού για συνέντευξη.
Στα μέσα Μαρτίου αναμένεται να δημιουργηθούν οι πρώτες 100-150 από τις συνολικά 500 προβλεπόμενες θέσεις του κέντρου κράτησης της Κω και η επισκευή των περίπου 100 κατεστραμμένων λυόμενων στο κέντρο κράτησης της Λέσβου, που θα επαναφέρουν τη χωρητικότητα στα 200 άτομα.
Ταχύτερες απελάσεις
Στο πλαίσιο της αντιμεταναστευτικής ατζέντας που αποφασίστηκε στη Μάλτα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε νέα μέτρα για ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές απελάσεις, που συνοδεύονται με τις απαραίτητες δηλώσεις, όχι όμως και τις έμπρακτες εγγυήσεις, για «πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της αρχής της μη επαναπροώθησης».
Προβλέπεται μείωση της προθεσμίας για την προσφυγή σε δεύτερο βαθμό ασύλου, επ’ αόριστον ισχύς της απόφασης απέλασης και στενή σύνδεση της λήξης της άδειας παραμονής με την απέλαση.
Προβλέπεται ταχεία ή και στιγμιαία εξέταση της αίτησης ασύλου «όταν υπάρχει υπόνοια ότι οι αιτήσεις έχουν μοναδικό στόχο να καθυστερήσουν την εκτέλεση μιας απόφασης επιστροφής».
Προβλέπεται η διάθεση άλλων 200 εκατομμυρίων ευρώ το 2017 για απελάσεις, αναβάθμιση των ηλεκτρονικών συστημάτων καταγραφής και ανταλλαγής δεδομένων και η επιδίωξη της συνεργασίας τρίτων χωρών μέσω διαπραγματεύσεων ή μέσω πίεσης στο πλαίσιο εμπορικών συμφωνιών.