Ξεκίνησαν χθες Τετάρτη οι εργασίες κοπής των δέντρων του Σέιχ Σου που έχουν προσβληθεί από φλοιοφάγα έντομα. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση σε ανακοίνωσή της ανέφερε ότι για την αντιμετώπιση της προσβολής, αλλά και την ανάσχεση της περαιτέρω εξάπλωσής της απαραίτητη είναι η υλοτομία και η απομάκρυνση των προσβεβλημένων δέντρων άμεσα.
Να σημειωθεί ότι η νέκρωση των δένδρων αφορά το 1/10 του δάσους, συνολικά 3.500 στρέμματα. Με ανακοινώσεις τους δύο δημοτικές κινήσεις στον Δήμο Θεσσαλονίκης η «Η Πόλη Ανάποδα» και η «Οικολογία Αλληλεγγύη» παρεμβαίνουν στο ζήτημα αυτό, διερωτώμενες αν τα μέτρα που έχουν παρθεί είναι επαρκή για να αντιμετωπιστεί έστω και με καθυστέρηση το πρόβλημα.
Η Πόλη Ανάποδα: Το Σέιχ Σου σήμερα δεν θα γιορτάσει την Ημέρα του Περιβάλλοντος
«Με ανακούφιση πληροφορηθήκαμε ότι την Τετάρτη 5 Ιούνη -Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος συμπτωματικά- ξεκίνησαν επιτέλους οι εργασίες κοπής των δέντρων του Σέιχ Σου που έχουν προσβληθεί από φλοιοφάγα έντομα. Δυστυχώς, έπρεπε πρώτα να καταστραφεί το ένα δέκατο του δάσους. Στη μνήμη λοιπόν των νεκρωμένων δέντρων, ας θυμηθούμε τη σειρά των γεγονότων:
– Η προσβολή των πεύκων από τα φλοιοφάγα έντομα είναι γνωστή εδώ και χρόνια. Ενδεικτικά, η πρόσφατη Διαχειριστική Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2018, προτείνει προληπτικά μέτρα, όπως: (α) υλοτομία και καύση κατά τη φθινοπωρινή περίοδο των δέντρων που ξεραίνονται, (β) δημιουργία εντομοπαγίδων κατά τη διάρκεια του χειμώνα, (γ) καλλιεργητικές επεμβάσεις προληπτικού χαρακτήρα.
– Φυσικά, τίποτα από αυτά δεν πραγματοποιήθηκε, με αποτέλεσμα η προσβολή των δέντρων να κορυφωθεί τους τελευταίους μήνες, νεκρώνοντας σύμφωνα με τις εκτιμήσεις 3.500 στρέμματα περιαστικού δάσους.
– Ακόμα και τότε όμως, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, η Περιφέρεια, οι Δήμοι (Θεσσαλονίκης, Νεάπολης – Συκεών, Πυλαίας – Χορτιάτη) συνέχιζαν να αδιαφορούν. Έπρεπε να έρθει το θέμα στην επικαιρότητα τις τελευταίες ημέρες, μέσω καταγγελίας πολιτών, για να κινηθούν.
– Εντωμεταξύ, έχει περάσει και η άνοιξη, η οποία σύμφωνα με παλαιότερες ανακοινώσεις της ίδιας της Αποκεντρωμένης είναι η κατάλληλη εποχή για τις εξυγιαντικές υλοτομίες και ήρθε το καλοκαίρι, το οποίο όπως όλοι ξέρουμε, είναι η κατάλληλη εποχή ώστε το απόθεμα των ξερών δέντρων να μετατραπεί σε καύσιμη ύλη.
Φυσικά, παρ’ όλα αυτά, οι ίδιοι φορείς που θα έπρεπε να απολογούνται για την καταστροφή στο Σέιχ Σου, θα γιορτάσουν ενωμένοι την «Ημέρα του Περιβάλλοντος». Αν λοιπόν η προσβολή των πεύκων από τα έντομα είναι ένα φυσικό φαινόμενο, η προσβολή των πολιτών από ψευδείς οικολογικές ευαισθησίες, η αδιαφορία του πολιτικού προσωπικού και η αδυναμία των αποψιλωμένων δημόσιων υπηρεσιών, αποτελούν συνειδητές πολιτικές επιλογές.
Ακόμα και καθυστερημένα όμως θα αντιμετωπιστεί τουλάχιστον τώρα το πρόβλημα; Δυστυχώς έχουμε τις επιφυλάξεις μας. Τις καταθέτουμε μέσα από πέντε επείγοντα ερωτήματα:
- Δεδομένου ότι η προσβολή αφορά τις πιο πυκνοφυτεμένες περιοχές του δάσους, μιλάμε για δεκάδες χιλιάδες νεκρά δέντρα. Το έργο της κοπής, του τεμαχισμού και της απομάκρυνσής τους είναι τεράστιο. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση έχει εξασφαλίσει τα μέσα και τους πόρους για όλη τη δουλειά, ή απλά «την ξεκίνησε» ίσα-ίσα για να βγάλει μια ανακοίνωση;
- Η υλοτομία θα συνοδευτεί από τις κατάλληλες εργασίες τεμαχισμού, απομάκρυνσης, δημιουργίας εντομοπαγίδων, δημιουργίας ζωνών απομόνωσης κοκ;
- Πέρα από τις αναγκαίες εξυγιαντικές υλοτομίες, η Αποκεντρωμένη ή άλλος φορέας, μελετά την εφαρμογή παράλληλων καινοτόμων λύσεων που προσφέρει ήδη η διεθνής βιβλιογραφία;
- Η υλοτομία τόσων χιλιάδων πεύκων δίνει τουλάχιστον την ευκαιρία για μια ευρείας κλίμακα ανανέωση της σύνθεσης ειδών του Σέιχ Σου και τον εμπλουτισμό του με κατάλληλα φυλλοβόλα είδη. Έχουν κινηθεί οι διαδικασίες για την επιλογή και τη συγκέντρωση των δενδρυλλίων, ώστε οι δενδροφυτεύσεις που εξαγγέλλονται να γίνουν στην ώρα τους και με τα σωστά είδη;
- Και τέλος, ο αυξημένος κίνδυνος πυρκαγιάς που έχει δημιουργηθεί κατά τόπους εξαιτίας της συσσωρευμένης καύσιμης ύλης, έχει ληφθεί υπόψη από τον αντιπυρικό σχεδιασμό;
Εμείς, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να είμαστε εκεί για να ελέγχουμε, να παρεμβαίνουμε και να ενημερώνουμε. Μέσα στις επόμενες ημέρες, θα έχουμε μια πρώτη ευκαιρία να δούμε κατά πόσο προχωρούν τα έργα. Θα καλέσουμε λοιπόν τους πολίτες και τις πολίτισσες σε μια συλλογική αυτοψία και ταυτόχρονα μια διαμαρτυρία για το χαμένο χρόνο και το χαμένο δάσος.
«Οικολογία – Αλληλεγγύη»: Η κλιματική αλλαγή είναι υπεύθυνη για την καταστροφή των πεύκων του Σέιχ Σου από το φλοιοφάγο έντομο
Την κλιματική αλλαγή θεωρεί ως υπεύθυνη για τη διάδοση του φλοιοφάγου εντόμου η «Οικολογία – Αλληλεγγύη» και ζητάει άμεσα μέτρα για τη μη-διάδοσή του καθώς και την ενεργοποίηση της Πολιτικής Προστασίας για το ενδεχόμενο καταστροφικών πλημμυρών, αφού το ισχνό στρώμα γόνιμου εδάφους, απροστάτευτο χωρίς τις ρίζες των ξερών και κομμένων δέντρων, μπορεί να παρασυρθεί προς τη θάλασσα. Επίσης, ζητάει τη μεταφορά των κομμένων ξερών κορμών σε περιοχές που δεν υπάρχουν πεύκα ώστε να μη διαδοθούν οι προνύμφες, να αυξηθούν τα υλοτομικά συνεργεία και να ενισχυθούν τα αυτοφυή είδη μακκίας βλάστησης. Κυρίως όμως ζητάει αλλαγή πολιτικών, με ενίσχυση της δασικής υπηρεσίας και απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα.
Ο νεοεκλεγμένος Δημοτικός Σύμβουλος Θεσσαλονίκης της Κίνησης, Μιχάλης Τρεμόπουλος, δήλωσε: «Το πρόβλημα έχει τεράστιες διαστάσεις και κινδυνεύει τουλάχιστον το μισό περιαστικό δάσος της πόλης. Το φλοιοφάγο έντομο, που έχει μετακινηθεί ήδη στα υγιή δέντρα, δεν είναι νέο ή ξενικό αλλά διαδόθηκε πολύ φέτος λόγω των ανατροπών του κλίματος. Και το φαινόμενο είναι παγκόσμιο. Οι ελληνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να σταματήσουν τη στήριξη του λιγνίτη και των εξορύξεων και να αυξήσουν τα κονδύλια δασικής προστασίας. Οι Δήμοι, που έχουν δικαιοδοσία στο δάσος και παίρνουν σχετικά κονδύλια, δεν πρέπει να αρκεστούν σε εκκλήσεις και καταγγελίες, αλλά να αναλάβουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις, να συνεργαστούν με τη δασική υπηρεσία και να βρουν πηγές ώστε να ενισχυθεί αυτή με τις απαραίτητες χρηματοδοτήσεις. Πρόκειται για μια κρίση εξίσου σοβαρή με την πυρκαγιά του 1997 και θα πρέπει να κινητοποιηθούν όλοι οι φορείς της πόλης. Και βέβαια, θα πρέπει να αξιοποιηθεί η εθελοντική προσφορά των πολιτών».
«Η ταχύτατη εξάπλωση του φλοιοφάγου εντόμου Tomicus piniperda στο Σέιχ Σου τους τελευταίους δύο μήνες, που είχε ως συνέπεια τη νέκρωση 40-50.000 δένδρων σε έκταση 20-30% του δάσους, πρέπει να προβληματίσει όλους τους φορείς για τα αίτια. Η υποστελέχωση της δασικής υπηρεσίας, οι τεράστιες ελλείψεις σε μέσα, η ελάχιστη χρηματοδότηση, η έλλειψη επικαιροποίησης των διαχειριστικών μελετών, η αδράνεια του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, έχουν παίξει αναμφίβολα σημαντικό ρόλο. Ωστόσο, χωρίς να υποτιμούνται αυτές οι αιτίες, θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά και η επίδραση των κλιματικών ανατροπών στην πτώση της άμυνας των πιο αδύναμων δέντρων τραχείας πεύκης και στην αύξηση του πληθυσμού του φλοιοφάγου εντόμου.
Ας σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο είδος εντόμου δεν είναι ξενικό ή εισβολικό. Υπήρχε στη φυσική εντομοπανίδα της περιοχής και καταγράφηκαν και άλλες εξάρσεις του κατά το παρελθόν, αλλά όχι σε τέτοια τεράστια έκταση. Επίσης, η τεχνητή αναδάσωση του Σέιχ Σου με τραχεία πεύκη κατά 90%, δηλαδή σε μονοκαλλιέργεια, ήταν γνωστό εξ’ αρχής ότι εγκυμονούσε κινδύνους. Γι’ αυτό και οι οικολογικές οργανώσεις της πόλης έχουν επανειλημμένα απευθύνει εκκλήσεις και πριν και μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1997, για εμπλουτισμό του δάσους με πλατύφυλλα και ανθεκτικά στις πυρκαγιές είδη και κυρίως με ενθάρρυνση της ανάπτυξης των αυτοφυών ειδών της μακκίας βλάστησης.
Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης και η έναρξη της κοπής των απονεκρωμένων δέντρων από συνεργεία δασικού συνεταιρισμού είναι στη σωστή κατεύθυνση αλλά ανεπαρκή. Θα πρέπει άμεσα να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη μη-διάδοση των συγκεκριμένων εντόμων κατά τη διαδικασία κοπής και απομάκρυνσης των απονεκρωμένων δέντρων, να αυξηθούν τα συνεργεία με την ενεργοποίηση και άλλων δασικών συνεταιρισμών για την έγκαιρη εξέλιξη των εργασιών, να εξεταστεί η διεθνής εμπειρία και το ενδεχόμενο χρήσης βιολογικών σκευασμάτων και μεθόδων για τη μείωση του εντομοπληθυσμού.
Μεσοπρόθεσμα, θα πρέπει να γίνει νέα διαχειριστική μελέτη του δάσους, ώστε να διενεργηθούν νέες φυτεύσεις άλλων δασικών ειδών, που θα αναπληρώσουν τα τεράστια κενά δάσους τα οποία θα προκύψουν, αλλά και να καλλιεργηθεί η αυτοφυής μακκία βλάστηση με τέτοιον τρόπο ώστε να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξή της και να μην εμποδίζεται από τη σκίαση άλλων δασικών ειδών. Προηγούμενες αποτυχημένες απόπειρες φυτεύσεων ειδών βελανιδιάς, όπως η χνοώδης δρυς, που γνωρίζουμε ότι φύονταν σε όλη αυτή την περιοχή μέχρι και τη βυζαντινή περίοδο, θα πρέπει να σταθούν ως χρήσιμα μαθήματα προς αποφυγή ή προσαρμογή στο μέλλον. Υπάρχουν και άλλα είδη δρυός, όπως η Αριά, που ανήκουν στη μακκία βλάστηση και τα οποία θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με καλύτερες προοπτικές στα φτωχά σε θρεπτικά και σε συγκράτηση υγρασίας εδάφη και πετρώματα του δάσους. Επίσης, θα πρέπει να εξεταστεί και η καλλιέργεια των πηγών και οι αιτίες που πολλές από αυτές έχουν ξεραθεί ή τεθεί εκτός λειτουργίας τα τελευταία χρόνια» αναφέρει στην ανακοίνωση της η παράταξης.