Στην έκθεση «World Stage Design» 2013 που θα διεξαχθεί από τις 8 έως τις 14 Σεπτεμβρίου στο Κάρντιφ της Ουαλίας εκπροσωπεί τη χώρα μας ο Νίκος Καλαϊτζίδης.
Ο Θεσσαλονικιός σκηνογράφος και ενδυματολόγος είναι η μοναδική ελληνική συμμετοχή με τη δουλειά του στο θεατρικό έργο «Φόβος» να έχει ξεχωρίσει ανάμεσα στις εκατό καλύτερες του κόσμου μετά από επιλογή που έγινε από διεθνή επιτροπή αναγνωρισμένων καλλιτεχνών. Και δεν είναι η πρώτη φορά, καθώς ο ίδιος είχε συμμετάσχει στην έκθεση και το 2009 στη Σεούλ.
O Νίκος Καλαϊτζίδης λίγες μέρες πριν την αναχώρησή του για την Ουαλία μίλησε στο alterthess για τη συμμετοχή του, εξήγησε πώς επηρεάζει τη δουλειά του η οικονομική κρίση ενώ απάντησε πόσο φιλόξενη για νέους καλλιτέχνες θεωρεί τη Θεσσαλονίκη.
Συνέντευξη στην Ευγενία Χατζηγεωργίου
Από πού εμπνεύστηκες για τη σκηνογραφία του «Φόβου»;
Για να σχεδιάσω τα σκηνικά και τα κοστούμια χρειάστηκε να διαβάσω πολύ προσεκτικά τον Πόου και να ερευνήσω την ιστορία της κάθε ηρωίδας, πέρα από τα προφανή. Κρύβει πολλά στοιχεία που αν δεν είσαι προσεκτικός, μπορείς εύκολα να τα «χάσεις». Αυτό που πρόσεξα παραπάνω από οποιαδήποτε άλλη συμβατική παράσταση, ήταν ότι λόγο του ότι οι θεατές θα βρίσκονταν δίπλα στους ηθοποιούς και θα κινούνταν ανάμεσα στα σκηνικά, τα υλικά, οι υφές και τα υφάσματα έπρεπε να είναι τέτοια που θα δεν θα «πετούσαν» τον θεατή έξω από την παράσταση. Έτσι λοιπόν σχεδίασα ένα σκηνικό που επέτρεπε στον θεατή να μπει σε έναν άλλο κόσμο και όλα γύρο του είχαν μια φυσικότητα και μια αλήθεια. Για τα κοστούμια μελέτησα πολύ τις πρωτόγονες θρησκείες της Αφρικής, τις φόρμες των ενδυμάτων της εποχής του Πόου και την κίνηση των ηθοποιών. Τα κοστούμια των βασικών ρόλων άλλαζαν κατά την διάρκεια της παράστασης με το σημαντικότερο από αυτά να είναι ένα σκηνικό που γίνεται κοστούμι στο τέλος.
Πώς αισθάνεσαι που είσαι η μοναδική ελληνική συμμετοχή στην παγκόσμια έκθεση «World Stage Design» 2013;
Είμαι πολύ χαρούμενος που συμμετέχω σε μια τέτοια διοργάνωση και θα ήμουν το ίδιο χαρούμενος αν συμμετείχαν και άλλοι συνάδελφοι γιατί υπάρχουν εξαιρετικοί νέοι σκηνογράφοι στην Ελλάδα, όπως ο Ανδρέας Σκούρτης που θα δώσει μια διάλεξη στην έκθεση με θέμα την αρχιτεκτονική ως σκηνογραφία. Το ότι είμαι η μόνη ελληνική εκπροσώπηση στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Σκηνογραφίας και το ότι έχει πάρει τέτοια δημοσιότητα στην Ελλάδα, με αγχώνει είναι η αλήθεια γιατί νιώθω ότι πρέπει να έρθω πίσω με κάποιο βραβείο.
Είναι η δεύτερη χρονιά που σκηνογραφία σου βρίσκεται ανάμεσα στις 100 καλύτερες θεατρικές σκηνογραφίες παγκοσμίως. Ποια στοιχεία πιστεύεις ήταν αυτά που έκαναν τη δουλειά σου να ξεχωρίσει; Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας;
Δεν δουλεύω ένα θεατρικό με σκοπό την συμμετοχή σε κάποια έκθεση, πάντοτε δίνω το 100% των δυνατοτήτων μου σκοπό να αποδώσω στους θεατές μια καλά δουλεμένη παράσταση και να είμαι εγώ και οι συνεργάτες μου ευχαριστημένοι.
Για να ξεχωρίσει μία δουλειά πιστεύεις πως παίζει ρόλο το budget; Η σκηνογραφία του «Φόβου» περιστοιχίζεται από παραγωγές πχ του Μπρόντγουεϊ και του Λονδίνου που έχουν δαπανήσει πολλές χιλιάδες ευρώ…
Παίζει ρόλο το budjet αλλά δεν είναι αυτό που θα κάνει μια σκηνογραφία καλή. Θα την κάνει πιο εύκολη σίγουρα. Θα ήθελα πολύ να εργάζομαι και σε παραγωγές με μεγάλο budget μιας και η αφετηρία της έμπνευσής μου δεν θα ήταν το οικονομικό κομμάτι και θα μπορούσα να σχεδιάσω βάζοντας τον πήχη ψηλά. Από την άλλη βέβαια όταν σε ενδιαφέρει η δουλειά σου και έχεις να κάνεις με δημιουργικούς συνεργάτες, όπως είναι η Βαρβάρα Δουμανίδου, το κομμάτι του budjet λειτούργει τόσο δημιουργικά που το αποτέλεσμα, όπως αναφέρεις και εσύ, είναι ισάξιο μεγάλων και ακριβών παραγωγών.
Θεωρείς πως η οικονομική κρίση «βοηθά» ώστε οι καλλιτέχνες να γίνουν πιο δημιουργικοί;
Η οικονομική κρίση είναι κατά βάση ‘πολιτική κρίση’ και η βάση της τέχνης είναι πολιτική. Οπότε ναι. Η κρίση βοηθάει τους καλλιτέχνες για να δημιουργήσουν περισσότερα και να ξεφύγουν από την μεταμοντέρνα διακοσμητική τέχνη. Η ευθύνη του να είσαι καλλιτέχνης είναι μεγάλη και χρειάζεται εξωστρέφεια και σοβαρότητα.
Ως καλλιτέχνης νιώθεις δικαιωμένος όταν η δουλειά σου βρίσκει την ανταπόκριση του κόσμου ή όταν λαμβάνει διακρίσεις;
Νομίζω ότι ο καλλιτέχνης τις περισσότερες φορές αισθάνεται δικαιωμένος όταν η δουλειά του βρίσκει ανταπόκριση από το κοινό ή όταν επιλέγεται για μια διάκριση αλλά δεν τα χρειάζεται αυτά για να δημιουργήσει. Όταν συμβαίνει αυτό, είναι απλά πολύ χαρούμενος
Το κόστος της συμμετοχής στην παγκόσμια έκθεση «World Stage Design» 2013 καλύπτεται από εσένα και το «Θέατρο του Άλλοτε». Πώς κρίνεις το γεγονός πως δεν υπάρχει καμία υποστήριξη από το υπουργείο πολιτισμού ή από άλλον φορέα;
Η εμπειρία μου από το παρελθόν έδειξε ότι οι κρατικοί φορείς πολιτισμού λειτουργούν με βάση τις δημόσιες σχέσεις που έχει ένας καλλιτέχνης και όχι την πραγματική προώθηση της τέχνης. Συνεπώς δεν ζήτησα καμία υποστήριξη.
Πώς αντιμετωπίζονται οι Έλληνες σκηνογράφοι στο εξωτερικό;
Στο εξωτερικό στον χώρο της σκηνογραφίας δεν έχει σημασία από πού είσαι αλλά το αποτέλεσμα της δουλειάς σου. Όταν παρουσιάζω μια δουλειά μου στο εξωτερικό αυτό που με ευχαριστεί είναι ότι ξέρω ότι θα κριθώ αντικειμενικά από συναδέλφους και κοινό. Στην WSD2013, όπως αναφέρω και παραπάνω, υπάρχουν Έλληνες σκηνογράφοι που βοηθάνε εθελοντικά με διαλέξεις πάνω στην σκηνογραφία, οπότε δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή σε θέματα καταγωγής.
Πιστεύεις πως η δουλειά σου θα είχε αναδειχτεί περισσότερο αν ζούσες στο εξωτερικό ή η Ελλάδα και δη η Θεσσαλονίκη μπορεί να αξιοποιήσει τα ταλέντα της;
Σίγουρα στο εξωτερικό θα μπορούσα να αφοσιωθώ περισσότερο στο καλλιτεχνικό κομμάτι της δουλειάς μου. Στην Ελλάδα πρέπει να δίνω σημασία και σε άλλα σημεία μιας παραγωγής, από το οικονομικό, την εύρεση υλικών, την κατασκευή… αλλά αυτό με κάνει πιο δημιουργικό. Σίγουρα η Θεσσαλονίκη δεν μπορεί και δεν θέλει να αξιοποιήσει τα ταλέντα της και τους νέους ανθρώπους και αυτό είναι τόσο πολιτικό όσο και κοινωνικό. Όπως και να έχει, χαίρομαι πολύ που μένω στην Θεσσαλονίκη και συνεργάζομαι με δημιουργικούς ανθρώπους.
Νικός Καλαϊτζίδης
Ο Νίκος Καλαϊτζίδης γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1979 και μετά από σπουδές σκηνογραφίας, ενδυματολογίας και ζωγραφικής δραστηριοποιείται ενεργά στα θεατρικά δρώμενα της πόλης.
Ως μέλος, του Διεθνούς Οργανισμού Σκηνογράφων Αρχιτεκτόνων και Τεχνικών Θεάτρου (OISTAT) και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σκηνογράφων (theatrEurope) έχει παρουσιάσει καινοτόμες ιδέες στη σκηνογραφία και την ενδυματολογία θεατρικών έργων.
Η μεταφορά παραστάσεων εκτός θεατρικής σκηνής και η χωροθέτησή τους σε σημεία που το κοινό μπορεί να τις προσεγγίσει διαδραστικά αποτελεί το χαρακτηριστικό των τελευταίων παραγωγών στις οποίες συμμετείχε.
Η συμμετοχή του Νίκου Καλαϊιτζίδη στην έκθεση WSD
Η φετινή συμμετοχή του Νίκου Καλαϊτζίδη αφορά στις κατηγορίες, «Σκηνικά», «Κουστούμια» και «Φωτισμοί» για το θεατρικό έργο «ΦΟΒΟΣ» που ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη από το «Θέατρο του Άλλοτε» για δύο συνεχόμενες θεατρικές περιόδους (2011-2013). Η παράσταση, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες της Βαρβάρας Δουμανίδου, βασίστηκε σε έργα του Έντγκαρ Άλλαν Πόε και παρουσιάστηκε σ’ έναν μη θεατρικό χώρο, το κτήριο Μπενσουσάν Χαν, σημαντικής αρχιτεκτονικής και ιστορικής αξίας για την πόλη της Θεσσαλονίκης. Οι θεατές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την παράλληλη εξέλιξη του έργου σε 4 δωμάτια και έναν κεντρικό χώρο. Την πρωτότυπη αυτή σκηνή συμπλήρωναν η απόλυτη αρμονία και ο δυναμικός διάλογος των σκηνικών και των κουστουμιών με τον χώρο και το κείμενο. Ο φωτισμός, εμπνευσμένος από τα χαρακτηριστικά του κτηρίου, έγινε με φυσικό τρόπο συνδυάζοντας κεριά για να εμπλουτιστεί ατμοσφαιρικά η παράσταση.
Έκθεση World Stage Design
Η WSD οργανώνεται κάθε τέσσερα χρόνια και αποτελεί μία γιορτή για τους σχεδιαστές από τους χώρους, του θεάτρου, της όπερας και του χορού, με συμμετοχές μεγάλων θεατρικών παραγωγών. Η έκθεση που έχει διαγωνιστικό χαρακτήρα θα διαρκέσει από 8 έως 14 Σεπτεμβρίου 2013.
Η WSD, η οποία περιλαμβάνει τον παγκόσμιο οργανισμό OISTAT (International Organization of Scenographers, Theatre Architects and Technicians), ξεκίνησε στο Τορόντο το 2005. Το 2013 το Κάρντιφ θα φιλοξενήσει ένα πολυσυλλεκτικό φεστιβάλ που αναμένεται να προσελκύσει χιλιάδες επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Η WSD έχει ισχυρούς δεσμούς με την Έκθεση Σκηνογραφίας και Θεατρικής Αρχιτεκτονικής της Πράγας (Prague Quadrennial PQ), η οποία για πάνω από 50 χρόνια έχει εμπνεύσει ανθρώπους του θεάτρου με μια μοναδική συλλογή έργων από περισσότερες από 45 χώρες. Στο διαγωνιστικό κομμάτι της έκθεσης απονέμεται το Χρυσό, Αργυρό και Χάλκινο βραβείο στα τρία καλύτερα έργα, καθώς και τιμητικά βραβεία σε σημαντικά επιτεύγματα στον χώρο της σκηνογραφίας και ανερχόμενα ταλέντα. Η έκθεση θα περιλαμβάνει καινοτόμες συλλογές διεθνών παραγωγών με πρωτότυπα κοστούμια, κουκλοθέατρο, σχέδια, έργα ζωγραφικής και φωτογραφίες μαζί με διαδραστικά εκθέματα από φωτισμούς, βίντεο και ηχητικές εγκαταστάσεις. Περισσότερα σχετικά με την WSD και τις συμμετοχές σε αυτήν μπορείτε να δείτε εδώ www.wsd2013.com.