#ΝύχταΟρθίων, στα χνάρια μιας εξέγερσης;
Μια ακόμη μαζική πορεία καταλήγει, ως είθισται, στην πλατεία République, όπου στεγάζεται τον τελευταίο μήνα το κίνημα #NuitDebout. Ακολουθεί γενική συνέλευση, με την παρουσία και συμμετοχή συνδικαλιστικών δυνάμεων. Εκεί αποφασίζεται κοινή κατάληψη της πλατείας έως και την Κυριακή για την προετοιμασία μιας κολασμένης πρωτομαγιάς[1]. Τα ξημερώματα, ωστόσο, της Παρασκεύης 29 Απrιλίου, η αστυνομία επεμβαίνει βίαια και εκκενώνει το χώρο, χρησιμοποιώντας εκατοντάδες δακρυγόνα, τραυματίζοντας και προσάγοντας δεκάδες διαδηλωτές, σε ένα ευρύτερο δόγμα μηδενικής ανοχής και αιματηρής καταστολής σε κάθε μορφή αντίστασης. Αξίζει να σημειώσουμε τη συμβολική σημασία της συγκεκριμένης πλατείας, καθώς και της γενιάς που την οικειοποιείται: είναι η πλατεία που τον περασμένο Νοέμβριο αποτέλεσε τον κυριότερο στόχο του τρομοκρατικού χτυπήματος.
Είναι γεγονός πως οι μήνες της άνοιξης, και κυρίως ο Μάρτης, σηματοδοτούν την έναρξη πολλών διεκδικητικών κινημάτων ανά τον κόσμο. Υπενθυμίζουμε, χωρίς να μπούμε σε λεπτομερείς αναφορές, πως σε ότι αφορά τον γαλλικό Μάη του 1968, οι κινητοποιήσεις είχαν ήδη ξεκινήσει από τους φοιτητές στα τέλη Μαρτίου, πριν υπάρξει η κλιμάκωση του Μαΐου και του Ιουνίου.
Επιστροφή στο 2016, λοιπόν. Τι συνέβη το φετινό Μάρτιο στη Γαλλία και ξαφνικά, από τις 31 Μάρτη, ασχολούμαστε με τους όρθιους νυχτοβάτες της Παρισινής πρωτεύουσας;
Καταρχάς, το πολιτικοκοινωνικό context: στη Γαλλία τελούμε σε καθεστώς εκτάκτου ανάγκης μετά τις επιθέσεις του Νοέμβρη. Στα τέλη Φεβρουαρίου προστίθεται επιπλέον και η κατάθεση του νομοσχεδίου του κώδικα εργασίας, από την υπουργό εργασίας Ελ Κομρί, με την αμέριστη υποστήριξη του πρόεδρου της δημοκρατίας Φρανσουά Ολάντ, του πρωθυπουργού Εμανουέλ Βαλς, και του υπουργού Οικονομικών Εμανουέλ Μακρόν. Το ενδιαφέρον στρέφεται πλέον στο εν λόγω προσχέδιο, το οποίο grosso modo εγκαθιδρύει εργασιακές νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις: καταρρίπτει οποιαδήποτε μονιμότητα, και ως εκ τούτου τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, επιτρέπει κάθε περιθώριο ευελιξίας/αυθαιρεσίας στην εκάστοτε εργοδοσία και καταργεί το όριο των 35 εργατοωρών ανά εβδομάδα. Ευθύς εξαρχής, αρκετοί φοιτητικοί και μαθητικοί σύλλογοι της πρωτεύουσας αποφασίζουν και ξεκινούν σταδιακά τις κινητοποιήσεις με καταλήψεις των πανεπιστημίων και λυκείων, καθώς και εβδομαδιαίες πορείες σε κοινά καλέσματα με ορισμένα συνδικάτα, με κύριο και πρωταγωνιστικό αίτημα την ολική απόσυρση/κατάργηση των προτεινόμενων κυβερνητικών εργασιακών μεταρρυθμίσεων[2].
Σε αυτή την αρχή εγγράφεται η αρχή του κινήματος της Νύχτας των Ορθίων#NuitDebout. Μετά τη μαζική και πετυχημένη πορεία της Πέμπτης 31 Μαρτίου, νέες και νέοι αποφασίζουν αυθόρμητα την κατάληψη της Πλατείας Δημοκρατίας, καθότι δεν θέλουν να επιστρέψουν στο σπίτι τους μετά το πέρας της πορείας: Θέλουν να συνεχίσουν τις κινητοποιήσεις με την εγκαθίδρυση της ολονυχτίας: NuitDebout. Από εκείνο το βράδυ καθιερώνονται οι γενικές συνελεύσεις. Με τον τρόπο αυτό, διαμαρτύρονται εφόλης της ύλης για την κυβερνητική πολιτική Ολάντ και αφετέρου, επανοικειοποιούνται το δημόσιο χώρο: φτιάχνουν το δικό τους πολιτικό χωροχρόνο. Οι θέσεις τους συνοψίζονται στο εξής τρίπτυχο: οριζόντια λήψη αποφάσεων, πολιτική εκπροσώπηση χωρίς διαμεσολάβηση (είτε από αρχηγό πολιτικού κόμματος είτε από πολιτική οργάνωση), κλιμάκωση και σύγκληση των κινητοποιήσεων σε εθνικό, ευρωπαϊκό, διεθνές επίπεδο.
Πώς βιώνεται σε καθημερινό επίπεδο αυτή η επανοικειοποίηση του δημόσιου χώρου; Σε καθημερινή βάση, εδώ και ένα μήνα κάθε απόγευμα οργανώνονται πέραν των γενικών συνελεύσεων, επιμέρους συνελεύσεις των διάφορων συντονιστικών επιτροπών αγώνα. Στο χώρο της πλατείας επίσης βρίσκει κανείς μια δανειστική ανταλλακτική βιβλιοθήκη, έναν ξεχωριστό χώρο αντιπληροφόρησης και συντονισμού, καθώς και συναυλίες, προβολές, ομιλίες. Δημιουργείται επιπλέον, αστραπιαία ένας νέος πομπός διάδοσης κι ένα εναλλακτικό δίκτυο οριζόντιας ενημέρωσης και εξάπλωσης του κινήματος σε όλα τα μέσα του διαδικτύου με καλέσματα σε όλη τη γαλλική επικράτεια, ώστε να ακολουθήσουν το παρισινό παράδειγμα της Νύχτας των Ορθίων. Όντως, η επιτυχία του παρισινού παραδείγματος εξαπλώνονται, και ως εκ τούτου, οι καταλήψεις των πλατειών διαχέονται σε πολλές γαλλικές πόλεις, καθώς και σε ορισμένα λαϊκά παρισινά προάστια[3].
Παράλληλα με την πιο ειρηνική έκφραση του κινήματος στις πλατείες, υφαίνεται κι ένα δυναμικότερο τμήμα διεκδίκησης, το οποίο εκφράζεται αφενός στα οδοφράγματα που στήνονται κυρίως σε κεντρικούς δρόμους του Παρισιού, και αφετέρου στις καταλήψεις σε λύκεια και πανεπιστήμια της χώρας, καθώς και σε εργασιακούς χώρους. Αναφέρουμε ενδεικτικά το δημοφιλές παράδειγμα των καταλήψεων θεατρικών χώρων από επισφαλείς εργαζόμενες/εργαζόμενους στο χώρο του θεάματος, όπως λόγου χάρη του θεάτρου Odéon, που είναι κατειλημμένο από την περασμένη Κυριακή, και λίγες μέρες αργότερα η ιστορική θεατρική αίθουσα Richelieu της Comédie Française στο Παρίσι, καθώς και σε όλη την επικράτεια: Théâtres Nationaux de Strasbourg, CentresDramatiques Nationaux de Bordeaux, Caen, Lille και Montpellier. Ακόμη και οι πιο ακτιβιστικές κινήσεις έχουν ως σημείο αναφοράς τη Νύχτα των Ορθίων. Διακρίνεται ένα σαφές αίτημα, απ’όλες τις πλευρές και τους διαφορετικούς ορίζοντες, σύμπλευσης και σύγκλησης των δράσεών τους, με τελικό σκοπό την απόσυρση του νομοσχεδίου.
Πώς υποδέχεται το γαλλικό κράτος όλες αυτές τις ριζοσπαστικού τύπου κινητοποιήσεις, μέχρι τη βίαιη εκκένωση της Πλατείας Δημοκρατίας; Μα φυσικά όπως αρμόζει σ’ ένα κράτος σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης: αυξημένη καταστολή κι εντυπωσιακή αστυνομική αυθαιρεσία! Σχεδόν κάθε βράδυ, τα σώματα ασφαλείας επεμβαίνουν στην πλατεία και διαλύουν τις σκηνές που είναι στημένες, μη κατορθώνοντας ωστόσο να πτοήσουν το ηθικό των διαδηλωτών, οι οποίοι επιστρέφουν τα πρωινά και επανακαταλαμβάνουν την πλατεία. Επιπλέον, πραγματοποιούνται δεκάδες συλλήψεις κατά τη διάρκεια των συγκεντρώσεων, έντονες συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομικών, ενώ δεν λείπουν τέλος οι δεκάδες τραυματίες. Σε επίπεδο πολιτικού λόγου, οι κύριοι εκπρόσωποι του κυβερνητικού τόξου εμφανίζονται ν’αδιαφορούν και ν’ απαξιώνουν το κίνημα που δημιουργείται, μη θεωρώντας το επικίνδυνο για την πολιτική σταθερότητα της χώρας, παραβλέποντας σκόπιμα πως η κοινωνική δυσαρέσκεια στο πρόσωπο τόσο του Ολάντ όσο και του Σαρκοζύ καλπάζει. Στον αντίποδα, η δημοτικότητα της Λεπέν και του Εθνικού Μετώπου αυξάνεται: σ’ένα χρόνο από τώρα θα διεξαχθούν οι γαλλικές προεδρικές εκλογές.
Κατά πόσο το συγεκριμένο δυναμικό εγχείρημα της Νύχτας των Ορθίων δύναται να αρθρώσει ένα νέο τρόπο πολιτικής, ηθικής και ταυτόχρονα, ριζοσπαστικής διεκδίκησης χωρίς ηγέτες/πλοηγούς; Είναι αδύνατο; Κι αν είναι εφικτό, υπό ποιες προϋποθέσεις; Θα κατορθώσει η γαλλική αριστερά να αποδώσει στο κίνημα έναν πιο θεσμικό χαρακτήρα; Θα αναδυθούν νέες ηγετικές προσωπικότητες ικανές να μεταφέρουν στο πολιτικό προσκήνιο διακυβέρνησης τις εν λόγω διεκδικήσεις; Πρόκειται, μήπως, για την ανάδυση μιας νέας γενιάς που αντιστέκεται; Μένει να απαντηθούν, όλα τα ανωτέρω ερωτήματα-προβληματισμοί, τόσο από τα ίδια τα πολιτικά υποκείμενα, όσο και από την ίδια την Ιστορία.
Μέχρι τότε, και καθώς διανύουμε την εξηκοστή νύχτα του Μάρτη, εν αναμονή της κατάθεσης του νομοσχεδίου την προσεχή Τρίτη στην Εθνοσυνέλευση, υπενθυμίζουμε την πρωτοβουλία για κοινή οργάνωση και συντονισμό του κινήματος των καταλήψεων των πλατειών. Είναι στις 7 και 8 Μαΐου, σε Παγκόσμια κλίμακα #GLOBALDEBOUT[4].
Η Ιωάννα Κασάπη ζει και εργάζεται στο Παρίσι. Το κείμενο γράφτηκε λίγες ώρες πριν από τη συγκέντρωση της Κυριακής στην Πλατεία Δημοκρατίας.
Φωτογραφία: Stephane Burlot
________________________________________
[1] 1er mai d’enfer
[2] Να σημειώσουμε απλώς πως το τελευταίο νικηφόρο κίνημα στην Γαλλία έλαβε χώρα το 2006 έπειτα απο πολύμηνες κινητοποιήσεις για την απόσυρση του νομοσχεδίου που αφορούσε επισφαλή μέτρα για την εισχώρηση των νέων στην αγορά εργασίας (Contrat Première Embauche-CPE).
[3] Δείτε τη λίστα με τις πόλεις εδώ
[4]Διβάστε το κάλεσμα στα ελληνικά εδώ
Πηγή: Rednotebook.gr