Ζεστές νύχτες υπόσχονται οι υπεύθυνοι της Ταινιοθήκης της ΕΡΤ-3 με προβολές της στον Αλέξανδρο (ευγενική παροχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας- Κέντρο Πολιτισμού) με δωρεάν είσοδο και την καλλιτεχνική επίβλεψη του ΚΕΜΕΣ. Αρχίζουν τώρα ένα εκτεταμένο αφιέρωμα με 10 ταινίες για τις νύχτες Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου με θέμα Αυτός ήταν ο ψυχρός πόλεμος.΄Εναρξη τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου στις 21:00 με το αριστούργημα του Μάρτιν Ρίτ « Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο» από το βιβλίο του Τζον Λε Καρέ.
Ευθύς μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι δύο υπερδυνάμεις ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση βρέθηκαν σε συνεχή αντιπαράθεση στην οποία παρέσυραν και τους δορυφόρους ή συμμάχους τους. Με αφορμή τον αποκλεισμό του Βερολίνου και τον ανεφοδιασμό του από αέρος ξέσπασε ο «ψυχρός» πόλεμος: Ενισχύθηκαν οι εξοπλισμοί, δημιουργήθηκαν οι ιδεολογικές στεγανοποιήσεις στα αντίπαλα στρατόπεδα και άρχισε έντονη παρασκηνιακή δράση. Κατασκοπευτικές ενέργειες και από τις δύο πλευρές, δραστηριοποίηση στις ΗΠΑ της επιτροπής Μακάρθι στο σινεμά αλλά και παραγωγή πολλών αντικομμουνιστικών ταινιών. Όσο για τη Σοβιετική Ένωση τα πράγματα δεν υπήρξαν καλύτερα. Απομόνωση, πολλαπλασιάστηκαν οι ανακρίσεις, η καθημερινή ζωή υπονομεύθηκε. Παράλληλα, πέπλα μυστηρίου αλλά και μυστικισμός κάλυψαν το δυτικό σινεμά. Ακόμα και ο Χίτσκοκ ενεπλάκη σ’ αυτή τη λογική της ψυχροπολεμικής ταινίας, γυρίζοντας το Σχισμένο παραπέτασμα και το Τοπάζ.
Η Ταινιοθήκη της ΕΡΤ-3, πιστεύοντας πως η Ιστορία όχι μόνον ανακυκλώνεται αλλά και είναι χρήσιμη διαδικασία ως γνώση της, συνδυάζει τώρα τη μνήμη με την υψηλή ψυχαγωγία, την υπερβολή με την τέχνη. Στο μεγάλο αφιέρωμά της Αυτός ήταν ο «ψυχρός» πόλεμος θα παρουσιάσει αριστουργήματα του σινεμά και μαζί ταινίες πασίγνωστες που αντανακλούν αυτό το κλίμα. Είναι φιλμ ψυχαγωγικά, με ένταση, κορυφαίους σταρ, μεγάλες σκηνοθετικές υπογραφές, άποψη, κριτική, ειλικρίνεια αλλά και αναπαραγωγή του κλίματος της εποχής. Κορυφαία κομψοτεχνήματα, ασπρόμαυρα και έγχρωμα, για νύχτες γεμάτες ένταση και πικρή γνώση.
Και τώρα η λίστα με τα κορυφαία φιλμ του ψυχρού πολέμου:
Ασπρόμαυρα: SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, Ο άνθρωπος του Βερολίνου του σερ Κάρολ Ριντ, Οι άνθρωποι του τρόμου του Ντον Ζίγκελ, Ο πορτοφολάς του Σάμιουελ Φούλερ, Ο συναγερμός του θανάτου του Σίντνεϊ Λουμέτ και ως έκπληξη το σοβιετικό αριστούργημα του Μιχαήλ Ρόμ «Εννιά μέρες ενός χρόνου» (1962).
Έγχρωμα: Απόρρητος φάκελος Κουίλερ του Μάικλ Άντερσον, Απόρρητος φάκελος Ίπκρες του Σίντνεϊ Φιούρι, Ο κατάσκοπος του Λονδίνου του Σίντνεϊ Λουμέτ, Το γράμμα του Κρεμλίνου του Τζον Χιούστον, Η μεγάλη νύχτα των κατασκόπων του Μάικλ Μαν, Όχι δάφνες για τους δολοφόνους του Μαρκ Ρόμπσον.
Ιδού και κάποια ονόματα των κορυφαίων ηθοποιών που συμμετέχουν:
Πίτερ Σέλερς;, Τζέιμς Μέισον, Κλέρι Μπλουμ, Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ, Τζιν Πίτερς, Σέντα Μπέργκερ, Στίβεν Σιγκάλ, Μάικλ Κέιν, Σιμόν Σινιορέ, Πολ Νιούμαν, Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον, Έλκε Σόμερ, Λόρενς Χάρβεϊ, Χένρι Φόντα, Στέρλινγκ Χέιντεν
Μια πανδαισία σκέψης, ψυχαγωγίας στιλ, κοινωνιολογίας, ιστορικής μνήμης για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο που θα διαρκέσει αυτό το πρωτότυπο και σπουδαίο αφιέρωμα, που παρόμοιο δεν έχει εμφανισθεί ποτέ στην Ελλάδα.
Τώρα, σχετικά με τον Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο (The spy who came in from the cold, Ηνωμένο Βασίλειο, ασπρόμαυρο, 1965) του Μάρτιν Ριτ βασίζεται στο μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ. Πρωταγωνιστούν Ρίτσαρντ Μπάρτον, Κλερ Μπλουμ, Όσκαρ Βέρνερ, Σαμ Γουαναμέικερ.
Η ταινία προβάλλεται τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου στις 21:00 στον Αλέξανδρο με δωρεάν πάντα είσοδο.
Τη δεκαετία του `60 στέλνεται στην Ανατολική Γερμανία ένας πενηντάρης Βρετανός πράκτορας ως δήθεν αποστάτης. Οι ανατροπές στις εξελίξεις θα είναι συντριπτικές.
Με εμβληματικό τίτλο αξέχαστη ταινία που μπήκε σε πολλά βραβεία: Υποψήφια για Όσκαρ α΄ ανδρικού ρόλου (Ρίτσαρντ Μπάρτον) και καλλιτεχνικής διεύθυνσης, Χρυσή Σφαίρα β’ ανδρικού ρόλου στον Όσκαρ Βέρνερ. Τέσσερα κορυφαία BAFTA καλύτερης βρετανικής ταινίας, Βρετανού ηθοποιού (Ρίτσαρντ Μπάρτον), διεύθυνση φωτογραφίας (Όσβαλντ Μόρις), καλλιτεχνική διεύθυνση. Επίσης στα ιταλικά βραβεία David di Donatello βραβείο καλύτερου ξένου ηθοποιού στον Ρίτσαρντ Μπάρτον.
Με πρόλογο από τον Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου θα ακολουθήσει μεγάλη συζήτηση με το τέλος της ταινίας, ενώ θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση του Λουκά Κατσίκα.
Μετά τις τζεϊμσμποντικές ταινίες αυτό είναι ένα αριστουργηματικό, σκοτεινό φιλμ γεμάτο βροχή και σκοτάδι και ιδίως αντιηρωισμό. Οι ήρωες είναι εμπλεγμένοι στις δικές τους ψευδαισθήσεις και προσωπικά στοιχήματα αλλά και εμμονές. Μια σειρά από απάτες σκιάζουν την αποστολή και εκπλήσσουν τους θεατές. Αργοί ρυθμοί, τελετουργία θανάτου, εκπληκτικοί ρόλοι, λειτουργική φωτογραφία από τον Όσβαλντ Μόρις (τον βράβευσαν και οι διευθυντές φωτογραφίας) καθορίζουν το στίγμα ενός διαχρονικού κλασικού φιλμ.
Η ανάλυση του Λουκά Κατσίκα που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:
«Γυρισμένο σε μια εποχή όπου η κινηματογραφική μυθολογία του Τζέιμς Μποντ ανέτειλε αποφασιστικά στις αίθουσες του πλανήτη και η αντίληψη περί κατασκοπίας αντιμετωπιζόταν από τη λαϊκή μάζα με την αφέλεια που την προσέγγιζαν οι σελίδες πολλών βιβλίων, το φιλμ τού αριστερών πεποιθήσεων (και διωγμένου επί μακαρθισμού) Μάρτιν Ριτ αποτελούσε την τρανταχτή αντίθεση. Δουλεύοντας σε πείσμα των παιχνιδιάρικων περιπετειών του Μποντ, ο σκηνοθέτης του «Ηud» εικονογραφούσε ένα βιβλίο του Τζον Λε Καρέ, παρουσιάζοντας ως δικό του πράκτορα έναν ξοφλημένο και πικρόχολο πενηντάρη, που προσπαθεί να περισώσει ό,τι έχει απομείνει από τη ζωή του, αφού προηγουμένως φέρει εις πέρας μια τελευταία, ριψοκίνδυνη αποστολή στο Σιδηρούν Παραπέτασμα.
Προσγειωμένος στην καρδιά της ψυχροπολεμικής εποχής, ο «Κατάσκοπος» του Ριτ βαδίζει σε έναν ανελέητο κινηματογραφικό κόσμο, όπου ο ήλιος δεν ανατέλλει ποτέ και η βροχή πέφτει αλύπητα. Τα χρώματα έχουν χαθεί εντελώς από το κάδρο, αφήνοντας πίσω τους ένα κοφτερό ασπρόμαυρο που μοιάζει πότε να εγκλωβίζει τους χαρακτήρες στις σκιές του, πότε να τους τιμωρεί με το κλινικό φως στο οποίο τους εκθέτει.
Η δράση εκτυλίσσεται με φόντο ένα παγερό και θανατερό σύμπαν, το οποίο κυβερνούν διεφθαρμένες δυνάμεις -θεματικό μοτίβο που επρόκειτο να απασχολήσει συχνά τη μετέπειτα φιλμογραφία του σταθερά πολιτικοποιημένου Ριτ- και η σιγουριά ότι η ανθρώπινη ζωή δεν έχει την παραμικρή αξία.
Φιλμαρισμένη με πλήρη υπακοή στον ρεαλισμό, εντυπωσιακά φωτογραφημένη, ποτισμένη με το ίδιο αίσθημα ματαιότητας που σφραγίζει τη μοναχική πορεία του ήρωα, η υποδειγματική ταινία του Ριτ συλλαμβάνει ταυτόχρονα μια από τις σπουδαίες αντρικές ερμηνείες του `60. Μακριά από τη θεατρικότητα άλλων του εμφανίσεων, ο Ρίτσαρντ Μπάρτον παίρνει το μονοδιάστατο μοντέλο ενός πράκτορα και το μετατρέπει σε υπαρξιακό ήρωα».
Λουκάς Κατσίκας
ΣΙΝΕΜΑ
Υ.Γ. Η επόμενη ταινία στο ίδιο αφιέρωμα θα είναι η μνημειώδης δημιουργία του Σίντνεϊ Λουμέτ Ο συναγερμός του θανάτου.